عواملی که باعث پیدایش زبان بشری و تمایز دانش بشری شدند

پیشگفتار
بارخدایا! سلام و صلوات تام خود را بر محمد و آل‌محمد، امامان و مهدیون ارزانی فرما!
موضوع پیدایش و تکامل زبان، بسیاری از دانشمندان متخصص در این عرصه را به خود مشغول کرده است؛ و با وجود محدودبودن تحقیقات دربارۀ پیدایش زبان در طول قرن‌های گذشته، پژوهش‌های جدید زبان‌شناسی که به چگونگی شکل‌گیری و تکامل زبان اختصاص داشته و با هدف پوشش‌دادن جوانب متعدد این عرصه صورت پذیرفته‌اند، روشن کرده‌اند این جنبه‌ها تأثیری اساسی در زبان انسانی داشته‌اند؛ از جملۀ این جنبه‌ها:
• تکامل بیولوژیکی که گونۀ انسانی پشت سر گذاشته و همراه ِی آن با تکامل اعضای جسم انسان تا رسیدن به‌شکلی که امروز به خود گرفته است.
• قابلیت شناخت و معرفتی که گونۀ انسانی ما از آن برخوردار است و تکامل گونۀ ما در این جنبه از پیشینیانی که ما از آنها سرچشمه گرفته‌ایم.
• ارتباط مستحکم میان اندام‌های ارگانیک در بدن انسان، و نقش آن در عملکرد زبانی، با هماهنگی و کنترل کامل از طرف مغز.
• جنبۀ اجتماعی و اثرگذاری جامعه و ترکیب اجتماعی بر تکامل زبان و تکامل نظام زندگی انسان، و منتقل‌شدن انسان از صیادی به کشاورزی برای به‌دست‌آوردن غذا.

• چه عواملی باعث پیدایش زبان بشری و تمایز دانش بشری شدند؟
• آیا تابه‌حال در رابطه با چگونگی پیدایش زبان بشری و تکامل آن اندیشیده‌اید؟ اصلاً آیا می توان از نظر تاریخی، از طریق جست‌وجوهای خود در ادبیات باستان، در میراث سومری یا بابلی یا تمدن فرعونی یا تمدن سرزمین فارس، به جواب صحیحی در این رابطه دست پیدا کرد؟
• نظر دین‌مداران پیرو مؤسسه‌های دینی مسیحی و یهودی و نیز مسلمانان در رابطه با پیدایش زبان با تمامی واژگان و قواعدش چیست؟
• نظر افراد معاصری چون واتسون، استیون پینکر و چامسکی در تفسیر پیدایش زبان چیست؟ چه چیزهایی در طول سالیان متمادی، تکامل بیولوژیکی یافته و همان‌ها در روند تکامل زبان نقش داشته‌اند؟
• چه علت‌هایی در جهش شناختی بسیار بزرگ در دورۀ سومری که به تعبیر برخی مورخان انفجار شناختی قلمداد شده، مؤثر بوده است؟

همچنین سؤال‌های مشابه دیگری که در زمینۀ پیدایش و گسترش زبان انسانی در ذهن شکل می گیرد، پاسخ آن‌ها و پاسخ پرسش‌های مطرح‌شده را خوانندۀ محترم با مطالعۀ دقیق این پژوهش گرانقدر به‌خوبی دریافت خواهد کرد. پژوهشی که همۀ منصفان و محققان و نیز همۀ صاحب‌نظران در این زمینه می‌توانند مخاطب آن باشند.

این کتاب بسیار ارزشمند پایان‌نامۀ مقطع دکتری است که توسط دکتر عباس کاظم طاهر الغرابی به نگارش در آمده و در سال اخیر پس از ترجمۀ گروه مترجمان انصار امام مهدی(ع)، توسط انتشارات انصار امام مهدی(ع) به مرحلۀ نشر رسیده است.

نویسندۀ محترم در قسمتی از بخش پیشگفتار کتاب، گوشه‌ای از در‌نظر‌گرفتن افق جدید در این نوشتار را این‌گونه بیان می‌دارند: «همچنان که این پژوهش -‌همان طور که در سِیر ارائۀ آن خواهیم دید- از مرزهای پژوهش‌های علمی زبان‌شناختی موجود پا را فراتر می‌نهد و به عرصه‌های دیگری که در تحقیقات علمی به آن‌ها بی‌توجهی و به کناری نهاده شده است وارد می‌شود؛ عرصه‌های مورد اختلاف دیگری که بسیاری از بزرگان و نام‌های شناخته‌شده در عرصۀ علمی زبان‌شناسی با آن‌ها موافق نیستند. این عرصه، نفْس انسانی و نقش آن در توانایی شناختی است که گونۀ ما انسان‌ها را منحصر‌به‌فرد کرده است و نیز تأثیر رسولان و تربیت رسالتی در گشودن دروازه‌های معرفتی و جهت‌دهی شناخت انسانی به جهت‌هایی بوده است که برای ساخت انسان، بنیان نهاده می‌شود.

در ادامه این‌گونه بیان می‌دارند: این پژوهش به چندین فصل تقسیم می‌شود تا پرداختن به ایدۀ آن، و گام‌نهادن در طرح موضوعات مختلف -‌که در واکاوی خط سِیر عوامل اساسیِ تکامل و توسعۀ زبان و قابلیت شناختی انسان باید به آن‌ها پرداخت‌- آسان شود.

در فصل اول به سیر تاریخی پژوهش‌های زبان‌شناختی پرداختم و اینکه چگونه این تحقیقات بر اعتقاد دینی شایع، تأثیر گذاشته است و خواهیم دید چگونه نظریه‌پردازی در تحقیقات زبان‌شناسی تنها به چگونگی شکل‌گیری واژگان در زبان انسانی و بازگرداندن شکل‌گیری زبان به قراردادها یا مصادرۀ به مطلوب خلاصه شده‌اند و چرا این پژوهش‌ها تصور می‌کنند زبان بعد از آفرینش آدم‌(ع) آشکار شده است؛ و اینکه اگر این تحقیقات به تکامل گونۀ ما از نظر زیست‌شناسی و تأثیر آن در به‌دست‌آوردن زبان انسانی توجه می‌کردند چنین نتیجه‌ای حاصل نمی‌شد.

 در فصل دوم پژوهش به طرح علمی زبان‌شناختیِ شایع در مراکز تحقیقاتی و دانشگاه‌های بین‌المللی در زمان فعلی خودمان پرداختم و همان طور که خواهیم دید در این خصوص که شناخت زبانی، یک غریزۀ انسانیِ منحصر به گونۀ ما -‌و نه هیچ گونۀ دیگری- است توافقی روشن در میان بیشتر پژوهشگران دانشگاهیِ بزرگ‌ترین دانشگاه‌های جهان -‌مثل دانشگاه هاروارد، دانشکدۀ فنی ماساچوست، دانشگاه براون و دانشگاه ماکس پلانک- وجود دارد، و بیشتر محققان، این غریزه را به سازوکار بیولوژیکی مادی در حال تکاملِ تحت تسلط قانون انتخاب طبیعی مرتبط می‌کنند؛ و در مقابل، پژوهشگرانی نیز هستند که شناخت زبانی را به غریزه‌ای انسانی منسوب می‌کنند که آن را نمی‌توان تحت پوشش انتخاب طبیعی تفسیر کرد. این عده بسیار کم‌تعداد و از سرآمدان آن‌ها نوام چامسکی و فیلیپ لیبرمن هستند.

در فصل سوم، به سیر زمانی تکامل بیولوژیکی انسان و تکامل اندام‌های گفتاری در بدن انسان در طول مسیر تکامل پیشینیانمان پرداخته می‌شود؛ و به ابزارهای فراهم‌شده برای مشخص‌کردن ابتدایی معقول و منطقی برای دوره‌ای که پیشینیان ما -‌که ما از آن‌ها سرچشمه گرفتیم- از نظر بیولوژیکی توانستند دارای زبان باشند، خواهیم پرداخت، و عوامل مؤثر در مسیر تکامل بیولوژیکی، و تأثیر آن‌ها را در ساختمان اعضای گفتاری که دستیابی به ابزار زبان را برای ما فراهم ساخت بیان خواهیم کرد.

در فصل چهارم روشن خواهیم کرد آیا زبان یک دانش تخصصی مبتنی بر ساختار بیولوژیکی و در سیطرۀ انتخاب طبیعی بوده است؟ یا با عامل دیگری ارتباط دارد که پژوهش‌های علمی از آن غفلت کرده‌اند؟ و اینکه چگونه زبان، تکامل یافت؛ و آیا ما می‌توانیم شکل‌گیری زبان جدیدی را شاهد باشیم تا چگونگی پیدایش زبان را درک کنیم؟ سپس به طرح امام احمدالحسن(ع) و آنچه در کتاب توهم بی‌خدایی ارائه کرده است خواهیم پرداخت تا تأثیر ورود نفْس انسانی را در معادلۀ شناخت انسانی و منحصر‌به‌فرد بودن زبانی که گونۀ انسانی با آن متمایز می‌شود بیان کنیم.

برای درک این حقیقت که زبان یک شناخت انسانی است، در فصل پنجم به چگونگی ظهور دانش بشری و تمایز گونۀ انسانی از دیگر مخلوقات خواهیم پرداخت؛ همچنین به درس‌هایی از طرح امام احمدالحسن(ع) در کتاب توهم بی‌خدایی -‌در روشنگری از جهش شناختی و معرفتی که تمدن سومری شاهدش بوده است و عوامل تکاملی آن‌- خواهیم پرداخت و نیز به مسیر تکامل بیولوژیکی پیش از آمدن آدم(ع)‌ و اینکه آیا دارا بودن توانایی گفتار، هدفی از اهداف تکامل بوده یا نتیجه‌‌‌ای فرعی در تکامل گونۀ انسانی ما بوده است؟ همچنین تأثیر رسولان و فرستادگان را در شناخت زبانی، از طریق پژوهش و بررسی جامعه‌های جدا‌افتاده و منزوی، و سطح تکامل زبانی حاصل‌شده در این جامعه‌ها بدون ارتباط با جامعۀ رسالتی، مشاهده خواهیم کرد.»

…