از زبانِ قراردادی تا زبانِ گویا به حق مطالعه‌ای در تحول درک زبانی

کتاب از زبانِ قراردادی تا زبانِ گویا به حق؛ مطالعه‌ای در تحول درک زبانی نوشتۀ استاد زکی انصاری، تحقیق علمی بسیار گران‌قدر در زمینۀ شناخت و قانون زبان‌شناسی است؛ به‌گونه‌ای که خوانندۀ گرامی جواب سؤال‌های خود را در یک مناظرۀ منصفانه با صاحب‌نظران زبان‌شناسی همچون استاد سبیط نیلی می‌یابد و در نهایت قرائتی فراتر از دیدگاه قصدی‌بودن زبان نیلی را درک خواهد کرد.

نویسنده محترم در قسمتی از این نوشتار برای اهل تحقیق این‌گونه بیان می‌کنند: «… بنابراین ما باید به منطقۀ میانی توجه کنیم؛ منطقه‌ای که تفکر قراردادی‌بودن زبان (اعتباط) با این دیدگاه که هیچ ارزشی پنهانی در ورای نمادهای زبانی وجود ندارد از آن عبور کرده است؛ همچنین تفکر قصدیت زبان مطرح‌شده توسط نیلی نیز، با این فرض که این ارزش‌های مخفی که نمادها در خود دارند می‌توانند تفکر را به‌سوی فقط و فقط یک معنای خاص و نه هیچ معنای دیگری سوق دهد، آن را نادیده گرفته است! واقعیت آن است که ارزش‌های مخفی در نمادهای زبانی، محرکی برای قابلیت و استعداد تفکر به‌سوی عمل و جست‌وجوست؛ ولی تعیین مفاد این ارزش‌ها و بیان آن‌ها و روشن‌کردن معانی آن‌ها، وابسته به ایجادکنندۀ آن، یعنی حق سبحان است؛ و خداوند سبحان یکی از بندگان خود را برای این کار گمارد و جانشین ساخت و مسئولیت بیان و روشنگری را بر دوش او نهاد. به این ترتیب «لفظ: واژه» با این دید که نمادی است که به معنا اشاره می‌کند زنده می‌ماند؛ ولی این معنا، مخفی و پوشیده است تا وقتی که خلیفۀ خدا که مکلف به بیان آن است آن را بیان نماید و نه هیچ‌کس دیگر.

در این کتاب مخاطب همچنین با بخش‌هایی چون تجزیه‌وتحلیل سیستم زبانی آشنا می‌شود که بر اساس کلام امیرالمؤمنین علی ع از چهار محور تشکیل شده است:

دایرۀ لفظ
دایرۀ زبان
دایرۀ معنا
دایرۀ حقایق

در قسمت دیگر در رابطه با اصل ماهیت کلمه در بالاترین مرتبۀ آن، از معرفت سالبه و به‌خصوص از معرفت همراه با نفی ماهیت سخن به میان آمده؛ در ادامه در بخش دیگری با این عنوان که قرآن قانون دلالت را بیان نموده و از طرفی به ارکان آن پرداخته شده است. در این تحقیق، همراه با بیان عمیق معرفتی در ضمیر هو، به بررسی دو قطب کلمۀ من (انا) و او (هو) پرداخته شده است؛ در بخش دیگر به توضیح قانون زبانی اشاره شده است با این بیان مختصر که: «… آشکار‌شدن قانون زبان‌شناسی باعث می‌شود پژوهشگران، تاریخ سیستم زبانی و مسیر این قابلیت و استعداد و تغییرات و دگرگونی‌هایش را روشن کنند؛ به این ترتیب از دایره‌ای خالی که نظریۀ قراردادی‌بودن زبان (یا خودبه‌خودی و تصادفی‌بودن زبان) حکم کرده است خارج می‌شوند و نیز می‌توانند چیزی را که نظریۀ قصدی‌بودن زبان در بیانش ناتوان بوده است محکم کنند.

در بخش‌های پایانی نیز به این مطلب تأکید شده است که زبان معصوم، میزان و ترازوی زبان است و یکی از علت‌ها را این چنین برمی‌شمارند: … از جمله شاخصه‌هایی که زبان فرد منصوب از طرف خدا را به‌عنوان میزان و ترازویی قرار می‌دهد که با آن، زبان گفتاری سنجیده می‌شود این واقعیت است که فرد منصوب، به حقایق اشیا می‌نگرد.» این اثر ارزنده به همت گروه مترجمان انتشارات انصار امام مهدی(ع) ترجمه و آمادۀ نشر شده است؛ بدین امید که به لطف الهی و به‌واسطۀ آن، همۀ محققان گرامی و علاقه‌مندان به معارف ناب آل‌محمد(ص)، خوشه‌چین علوم اهل بیت(ع) و وصی و فرستادۀ امام مهدی(ع) سید احمدالحسن(ع) قرار بگیرند.