در خصوص تربیت کودکان

تربية الأطفال:

تربیت کودکان

س١٤٨/ في زمن كثرت فيه الملهيات، كيف نربّي أبناءنا ؟ 

كيف نوجههم للقرآن بدلاً من البرامج التلفزيونية التي لا تنفع وقد تضرّ ؟

كيف نزرع فيهم الحسين والعباس وزينب ^{(عليهم السلام)} ؟

كيف نحميهم من الأخطار؛ أخطار التكبر والأنانية وغيرها ؟ 

ما دور الأُمّ في جعل ابنها حسيني، وشيعي حقيقي ؟

كيف السبيل لمعاملة الأطفال المعاملة الأفضل ؟

پرسش ۱۴۸:

در زمانه‌ای که لهو لعب بسیار شده است چگونه فرزندان‌مان را تربیت کنیم؟

چگونه آنها را به‌جای برنامه‌های تلویزیون ‌ـ‌که سودی ندارد و چه‌بسا مضر هستند‌ـ متوجه قرآن کنیم؟

چگونه حسین و عباس و زینب ^{(عليهم السلام)} را در دل آنها جای دهیم؟

چگونه آنها را از خطرها رهایی‌بخشیم؟ خطرهایی مثل تکبر، منیّت و چیزهای دیگر؟

وظیفۀ مادر برای اینکه فرزندش حسینی و شیعۀ حقیقی شود چیست؟

بهترین راه تعامل با کودکان چیست؟

ج/ التربية الصحيحة واجب يتحمّل أداءه الوالدان، وبالنسبة للعب أو مشاهدة التلفزيون أو حتى دخول الانترنت وألعاب الكمبيوتر وما شابه فيجب على الوالدين مراقبة أبنائهم ومنعهم عن الأُمور المفسدة، فمثلاً: إذا كان الطفل يدخل الانترنت ليلعب فيجب أن يكون دخوله تحت نظر والديه، ولكن لا يجوز منعهم عن اللعب أو ممارسة طفولتهم؛ لأن هذا سيؤثر عليهم إن كبروا.

پاسخ:

تربیت صحیح، واجبی است که والدین متحمل اَدای آن هستند. دربارۀ اموری مثل بازی یا مشاهدۀ تلویزیون یا حتی اینترنت و بازی‌های کامپیوتری و نظایر آنها، بر والدین واجب است که مراقب فرزندان‌شان باشند و آنها را از امور فاسدکننده بازدارند؛ مثلاً وقتی بچه برای بازی به سراغ اینترنت می‌رود باید زیر نظر والدینش باشد، ولی جایز نیست که او را از بازی یا کارهای کودکانه بازدارند؛ چراکه این کار در بزرگ‌سالی تأثیراتی به دنبال خواهد داشت.

إضافة أنّ بعض الألعاب تعليمية، فيمكن توجيه الطفل وتشجيعه على ألعاب مفيدة، مثلاً: يمكن تشجيعه ليمارس ألعاب تصاميم أو ألعاب حل ألغاز هندسية أو ما شابه، وكثير من الأطفال لديهم قدرة على هذا، وهو يؤدي بالنتيجة إلى تطوير قدراتهم العقلية بشكل كبير، كما أنها يمكن أن تكون بالنسبة للمراهقين وسيلة لشغلهم عن التفكير في أُمور أُخرى مفسدة. 

به‌علاوه بعضی از بازی‌ها جنبۀ آموزشی دارند. می‌توان کودک را به سمت بازی‌های مفید هدایت و تشویق کرد؛ مثلاً می‌توان او را به بازی‌های فکری یا بازی‌های حل معماهای هندسی یا شبیه آنها تشویق نمود. بسیاری از کودکان چنین توانایی‌هایی را دارند و این کار درنهایت منجر به تکامل گستردۀ قدرت عقلی آنها می‌شود. به‌علاوه این بازی‌ها می‌توانند باعث بازداشته شدن نوجوانان از فکر کردن به امور فاسد دیگر گردند.

أيضاً: يمكن تعليم الطفل أو المراهق البحث ليتعلّم ويطوّر قدراته،فيمكن أن يكلّفه الوالدان بالبحث عن مواضيع معيّنة علمية أو تتعلّق بحياتهم اليومية أو تاريخية، أما الأُمور الدينية فالطفل لا تحمّلوه أكثر من صلاة الجماعة مع والديه مثلاً، وشيئاً فشيئاً شجّعوه على أن يصلي ركعتين لوحده ويدعو فيها بقضاء حاجة معينة، فهو إذا لمس قضاء حاجته سيتعزّز ارتباطه بالله، وسيترسخ الإيمان في قلبه شيئاً فشيئاً.

می‌توان به کودک یا نوجوان، تحقیق کردن را آموخت تا یاد بگیرد و توانایی‌هایش ارتقا یابد. والدین می‌توانند او را به تحقیق دربارۀ مباحث معین علمی یا موارد مربوط به زندگی روزانه یا تاریخی تشویق کنند؛ اما در مورد امور دینی، به‌عنوان‌مثال کودک را وادار به بیشتر از نماز جماعت همراه با والدینش نکنید. آرام آرام او را تشویق کنید که دو رکعت نماز به‌تنهایی بخواند و در آن برای رفع نیاز معینی دعا کند و هنگامی‌که احساس کند نیازش برآورده شده است ارتباطش باخدا قوی می‌شود و ایمان آرام آرام در قلبش رسوخ می‌کند.

ذكّروهم بالله في كلِّ شيء، عندما يتعاركون بينهم قولوا لأحدهم مثلاً: سامح أخاك أو أختك وسيجعلك الله كالأنبياء صلوات الله عليهم، وبهذا تحيون في أنفسهم الأخلاق الطيبة، وفي نفس الوقت طلب الكمال.

خدا را در همه‌چیز به یاد آنها بیاورید. هنگامی‌که با هم درگیر می‌شوند به‌عنوان‌مثال به یکی از آنها بگویید: با برادر یا خواهرت به نرمی رفتار کن تا خداوند تو را مثل انبیا ـ‌سلام‌وصلوات خداوند بر آنها‌ـ قرار دهد؛ و این‌گونه اخلاق پاک را در جان‌هایشان زنده و در عین حال کمال‌طلبی را نیز برایشان احیا کنید.

إذا أحسن أحدهم مثلاً وصلّى ركعتين أو عمل طاعة باركوه وقولوا له حُسناً، وإنّ الله سيعطيك ويبارك بك ويذكرك أمام ملائكته.

اگر یکی از آنها کار خوبی کرد ـ‌به‌عنوان‌مثال نماز خواند یا طاعتی انجام داد‌ـ به او تبریک و سخن نیکو بگویید و بگویید: خداوند به تو عطا می‌کند، تو را مبارک می‌دارد و در حضور ملائکه‌اش از تو یاد می‌کند.

أيضاً: يمكن أن تعملوا لهم برنامجاً يومياً مثلاً ساعة أو نصف ساعة لتحفيظهم بعض سور القرآن القصيرة بأن تقرأون ويردّدون خلفكم،ويوماً بعد يوم سيحفظون السور. 

همچنین می‌توانید برنامۀ روزانه برای آنها تنظیم کنید؛ مثلاً یک ساعت یا نصف ساعت برای حفظ سوره‌های کوچک قرآن، به این صورت که هرروز آن‌ها به دنبال شما بخوانند و به‌مرور سوره‌ها را حفظ خواهند کرد.

الأطفال فوق العشر سنوات حاولوا ترتيب أُسبوعهم، مثلاً أربعة أو ثلاثة أيام لا يسمح فيها باللعب، وإنما حتى لو سمح لهم بدخول الانترنت أو الانشغال بأُمور أُخرى غير دراستهم فتكون للبحث عن أُمور علمية، أو تاريخية، أو قراءة كتاب، أو قراءة أُمور تخصّ دراستهم، أو قراءة قصص تخص الأنبياء والأئمة ^{(عليهم السلام)} وما شابه. وهكذا بالاهتمام وتنظيم وقتهم تكون هناك نتيجة طيبة منهم، أما بالإهمال فربما ينحرفون وتخسرونهم وعندها ستكون خسارتكم كبيرة، وللأسف كثير من الآباء العرب المغتربين بعيداً عن الدول العربية يسيئون لأبنائهم عندما يهملون تعليمهم اللغة العربية والقراءة والكتابة، بينما يمكن أن يوفر الوالدان ساعة من وقتهما يومياً لتعليم أبنائهم اللغة العربية التي يحتاجونها في قراءة دينهم والاطلاع عليه بالتفصيل، ولا أظن أنّ الأمر فيه صعوبة في هذا الزمن الذي تتوفر فيه كلّ الكتب ومناهج التعليم على الانترنت، ويمكن الوصول لها بسهولة.

برای کودکان بالای ده سال برنامۀ هفتگی تنظیم کنید؛ مثلاً سه یا چهار روز اجازۀ بازی نداشته باشند و حتی اگر به آنها اجازۀ ورود به اینترنت یا سرگرمی‌های غیردرسی می‌دهید برای امور علمی یا تاریخی یا خواندن کتاب یا خواندن موارد مخصوص درسی‌شان یا خواندن داستان‌های انبیا و ائمه ^{(عليهم السلام)} و شبیه آنها باشد. به‌این‌ترتیب با توجه و تنظیم زمان آنها نتیجۀ خوبی از آنها حاصل می‌شود، اما با کوتاهی کردن، چه‌بسا منحرف شوند و شما زیان ببینید و در این صورت، زیان شما بزرگ خواهد بود. متأسفانه بسیاری از پدران مهاجر که دور از سرزمین‌های عربی زندگی می‌کنند با کوتاهی کردن در آموزش دادن آنها به زبان عربی و خواندن و نوشتن آن، در حق فرزندان خود بدی می‌کنند؛ درحالی‌که آنها می‌توانند هرروز ساعتی از وقتشان را برای آموزش دادن فرزندان خود به زبان عربی که در خواندن امور دینیشان و اطلاع از جزئیاتش به آن احتیاج دارند صرف کنند و گمان نمی‌کنم کار مشکلی باشد، زیرا در زمانۀ ما کتاب‌ها و روش‌های آموزش اینترنتی به‌وفور یافت می‌شود و دسترسی به آنها به‌آسانی امکان‌پذیر است.