پیوست دوم : پرسش‌های متفرّقه دربارۀ خمس - رسالة في فقه الخمس وما يلحق به رساله‌ای در فقه خمس به انضمام مُلحقات آن

ملحق (٢)

پیوست دوم

أسئلة متفرقة في الخمس

پرسش‌های متفرّقه دربارۀ خمس

الجواب المنير / الجزء الأول - س٥٠

بسم الله الرحمن الرحيم

... أرجو منكم إعطائي تفاصيل عن موضوع الخمس والزكاة ... ؟

الأخت / رشا من البصرة

٨ ج١ / ١٤٢٦هـ.ق

• پاسخ‌های روشنگر ـ جلد اوّل: پرسش ۵۰

‌ بسم الله الرّحمن الرّحیم

از شما تقاضا دارم شرحِ تفصیلی خمس و زكات را عنایت فرمایید... .

خواهر رشا از بصره ـ ۸ جمادی الاول ۱۴۲۶هـ ق

ج/ بسم الله الرحمن الرحيم

والحمد لله رب العالمين

الأخت المؤمنة السلام عليكم ورحمة الله وبركاته

أسأل الله أن يوفق كل مؤمن ومؤمنة لخير الآخرة والدنيا، أما الخمس والزكاة ففيهما تفصيل كثير جداً ولكن لا باس ببيان شيء.

الخمس يخص الإمام المعصوم ع والحجة على الخلق في كل زمان وهم أوصياؤه لهم أن يضعوه حيث يشاءون .

ويجب الخمس في أمور منها الأموال والمواد غير المستعملة (الجديدة) ولا خمس في الدار التي يسكن فيها الإنسان ولا في الأثاث المستعمل ولا في السيارة التي يحتاجها الإنسان للتنقل ولا في مصدر رزق الإنسان وإذا كان لدى الإنسان دار أخرى أو سيارة ثانية أو مصدر رزق ثانٍ فيجب فيها الخمس .

احمد الحسن

جمادي الأول / ١٤٢٦ هـ .ق

پاسخ: بسم الله الرّحمن الرّحیم، الحمد لله رب العالمین

خواهر مؤمن، سلام عليكم و رحمه الله و بركاته.

از خداوند مسألت دارم به همۀ مردان و زنان مؤمن، خیرِ دنیا و آخرت را توفیق عطا فرماید. امّا خمس و زكات، جزئیّات بسیار زیادی دارند ولی بهطور خلاصه چیزهایی را بیان می‌کنم:

خمس مخصوص امام معصوم ع و حجّت بر مردم در هر زمان است، آنها اوصیای ایشان می‌باشند و به هر صورت که بخواهند می‌توانند آنرا مصرف کنند.

خمس در مواردی واجب می‌باشد، از جمله اموال و دارایی‌های استفاده نشده (نو). به خانه‌ای كه انسان در آن زندگی می‌كند و نیز اثاثیّه‌هایی كه استفاده می‌شوند و اتومبیلی كه انسان جهت نقل و انتقال به آن نیازمند است و همچنین منبع درآمدِ روزی انسان، خمس تعلّق نمی‌گیرد.

اگر انسان خانۀ دیگری یا ماشین دیگری یا منبع درآمد دیگری داشته باشد، خمس بر آنها واجب می‌شود.

احمدالحسن

جمادی الأول ۱۴۲۶ هـ ق

الجواب المنير / الجزء الثاني - السؤال الثامن عشر

يرجى تفضلكم بإرسال الردود على الاستفسارات المتعلقة بالخمس

المرسل / صباح مهدي

س/ على من يجب الخمس وهل يجب على الفقراء والمساكين، ومن هم الفقراء والمساكين في زماننا هذا؟

• پاسخ‌های روشنگر ـ جلد دوم: پرسش ۱۳۸

خواهشمندم لطف فرمایید و پاسخ این سؤالات در خصوص خمس را مبذول بدارید:

فرستنده: صباح مهدی

سؤال: به چه کسی خمس تعلّق می‌گیرد؟ آیا بر فقیران و مسکینان نیز واجب است؟ فقرا و مسکینان زمان ما چه کسانی هستند؟

ج/ بسم الله الرحمن الرحيم

والحمد لله رب العالمين

وصلى الله على محمد وآل محمد الأئمة والمهديين وسلم تسليماً

يجب على كل مكلف كالصوم والصلاة، والموارد والأحوال التي يجب فيها الخمس موجودة في كتاب الشرائع.

پاسخ: بسم الله الرّحمن الرّحیم، والحمدلله ربِّ العالمین، و صلی الله علی محمد و آل محمد الائمة والمهدیین و سلّم ‌تسلیماً.

بر هر فرد مکلّفی واجب است، همانند نماز و روزه. موارد و وضعیت‌هایی که خمس در آنها واجب می‌شود در کتاب شرایعالاسلام موجود می‌باشد.

س/ كيف يخمس شخص لم يخمس سابقاً، وهل الخمس يشمل جميع مقتنيات الأسرة المستخدمة وغير المستخدمة، الآثاث والأدوات المنزلية والأجهزة الكهربائية والملابس وغيرها ؟

سؤال: چگونه شخصی که تاکنون خمس نداده است، خمس دهد؟ آیا خمس شامل تمامی اموال و دارایی‌های خانواده ـ‌اعم از استفاده شده و استفاده نشده‌ـ می‌گردد؟ (اثاث و تجهیزات منزل، وسایل برقی، لباس و...).

ج/ بسم الله الرحمن الرحيم

والحمد لله رب العالمين

وصلى الله على محمد وآل محمد الأئمة والمهديين وسلم تسليماً

لا يجب الخمس في دار السكن وما تحويه من أثاث مستعمل ولا السيارة الخاصة، ويعفى كذلك من أصل مال عمله بقدر ما يدر عليه مؤنة سنة، أي إذا كان لديه معمل ويحصل منه وارد يكفيه لمؤنة سنته فقط فالمعمل ليس عليه خمس. أما إذا كان الوارد يزيد فيخمس من الأصل بقدر نسبة الزيادة عن مؤنة السنة أي إذا كانت مؤنة سنته (٢) ووارد المعمل (٤) فهو يخمس نصف الأصل (المعمل)، وأرض دار سكنه ليس فيها خمس وما عداها من الأرض التي يملكها يخمس، وكل ما يملكه من مال يخمسه عدا ما ذكر، هذا إجمال وتوجد أمور أخرى فيها الخمس.

پاسخ: بسم الله الرحمن الرحیم، والحمدلله رب العالمین، و صلی الله علی محمد و آل محمد الائمة والمهدیین و سلّم‌ تسلیماً.

به خانه‌ای که در آن ساکن است و اثاث مورد استفاده در آن و ماشین شخصی خمس تعلّق نمی‌گیرد و همچنین به اصل مالی که نیاز یک سال شخص را تأمین می‌کند؛ مثلاً اگر شخصی کارگاه تولیدی داشته باشد و درآمد کارگاه فقط به اندازۀ مخارج یک سال خانوادۀ او باشد، به آن خمس تعلّق نمی‌گیرد؛ امّا اگر درآمد آن بیش از مصرف یک سالش باشد به اصل مال به نسبت اضافه درآمد سالانه‌اش، خمس تعلّق می‌گیرد؛ به عنوان مثال اگر هزینۀ سالانه‌اش 2 واحد باشد و درآمدش 4 واحد باشد، خمس نصف اصل مالش (کارگاهش) را می‌پردازد. زمین خانۀ مسکونی‌اش خمس ندارد و به هر زمینی که غیر از آن داشته باشد، خمس تعلّق می‌گیرد و اگر مال اضافی دیگری بیش از آنچه ذکر شد داشته باشد، به آن خمس تعلّق می‌گیرد. آنچه بیان شد به اختصار بود و موارد بیشتری نیز در این زمینه وجود دارد.

س/ ما حكم المبلغ الذي يجمع لغرض شراء قطعة أرض سكنية لمن ليس له دار سكن ملك ؟ مع أنه لا يوجد أي فائض عن المؤونة السنوية غير هذا المبلغ ؟

سؤال: حکم مبلغ جمع‌آوری شده جهت خرید زمین مسکونی برای کسی که مسکن نداشته باشد چیست؟ با توجّه به اینکه این شخص هیچگونه درآمد اضافۀ سالانه‌ای غیر از این مبلغ ندارد؟

ج/ بسم الله الرحمن الرحيم

والحمد لله رب العالمين

وصلى الله على محمد وآل محمد الأئمة والمهديين وسلم تسليماً

يخمس إذا كان لم يخمس فيما سبق، وإذا كان الشخص ممن يؤدون الخمس لصاحبه الشرعي لا يخمس المبلغ المذكور إلا إذا حضر موعد رأس سنته الخمسية ولم يشترِ به داراً للسكن.

در صورتی که خمس آنرا نداده باشد باید خمسش را بدهد. اگر شخصی خمس مالش را به صاحب شرعی آن داده باشد، به مبلغ مذکور خمس تعلّق نمی‌گیرد. در صورتی که سال مالی خمس تمام شود و با پول خود مسکن نخریده باشد، باید خمسش را بدهد.

س/ موظف حصل على مكافئة سنوية من الشركة التي يعمل بها هل يوجب ذلك تخميس هذه المكافئة؟ وفي حالة الوجوب هل يتم التخميس حال استلامها أو عند حلول السنة الخمسية ؟ وإذا كانت هذه المكافئة يريد استخدامها لسد مؤونته السنوية هل عليها خمس ؟ وهل يجري ذلك على الهدية الغير نقدية ؟

سؤال: کارمندی از شرکتی که در آن مشغول به کار است، پاداش سالانه دریافت می‌کند. آیا به این پاداش خمس تعلّق می‌گیرد؟ و در صورت واجب بودن خمس، آیا هنگام دریافت آن، خمسش را بدهد یا موقع رسیدن سال مالیِ خمس؟ و اگر بخواهد این پاداش را برای مصرف سالانه هزینه کند، آیا به آن خمس تعلّق می‌گیرد؟ و آیا این حکم برای هدایای غیر نقدی هم صادق است؟

ج/ بسم الله الرحمن الرحيم

والحمد لله رب العالمين

وصلى الله على محمد وآل محمد الأئمة والمهديين وسلم تسليماً

المكافئة يخمس ما بقي منها عند حلول سنته الخمسية، وكذا الحال في الهدية غير النقدية يخمسها في رأس السنة إن لم يستخدمها.

به باقی‌ماندۀ پاداش پس از رسیدن سال مالی خمس تعلّق می‌گیرد و همچنین به هدایای غیرنقدی نیز اگر مصرف نکرده باشد در سر رسید سال مالیِ خمس، خمس تعلّق می‌گیرد.

س/ هل يوجب الخمس على الحلي التي تستخدمها المرأة، وما خمس الذهب والفضة المكنوز الغير مستخدم وما هو نصابه ؟

سؤال: آیا به جواهراتی که زن استفاده می‌کند خمس تعلق می‌گیرد؟ خمس طلا و نقرۀ ذخیره شده‌ای که استفاده نمی‌شود چه مقدار و حدِّ نصابش چقدر است؟

ج/ بسم الله الرحمن الرحيم

والحمد لله رب العالمين

وصلى الله على محمد وآل محمد الأئمة والمهديين وسلم تسليماً

الحلي (الذهب والفضة وغيرها) التي تسخدمها المرأة للزينة ليس فيها الخمس، وإذا كانت لا تستخدمها فيها الخمس ولا يعتبر النصاب في الخمس بل في الزكاة.

جواهراتی (طلا، نقره و نظایر آن) که زن به عنوان زینت خودش استفاده می‌کند خمس ندارد و اگر از آن استفاده نکند به آن خمس تعلّق می‌گیرد. حدِّ نصاب در خمس وجود ندارد بلکه چنین موردی در زکات مطرح می‌شود.

س/ المبالغ التي يودعها الإنسان في حساب أطفاله الغير مكلفين هل يوجب الخمس ؟

سؤال: آیا به مبالغی که شخص برای فرزندان خود به عنوان حساب پس‌انداز در بانک ذخیره می‌کند، خمس تعلّق می‌گیرد؟

ج/ بسم الله الرحمن الرحيم

والحمد لله رب العالمين

وصلى الله على محمد وآل محمد الأئمة والمهديين وسلم تسليماً

الطفل لا يجب عليه الخمس ولكنه في ماله، فيجب على الولي إخراج الخمس من مال الطفل غير البالغ، وإلا فهو يخرج خمس ماله إذا بلغ.

پاسخ: بسم الله الرحمن الرحیم، والحمدلله رب العالمین، و صلی الله علی محمد و آل محمد الائمة والمهدیین و سلّم ‌تسلیماً.

خمس بر کودکان واجب نیست امّا به مال آنها تعلّق می‌ گیرد. بر سرپرست کودکان نابالغ واجب است خمس اموال آنها را خارج کند؛ در غیر این صورت هرگاه کودک بالغ شود، باید خودش خمسش را بدهد.

س/ هل الخمس يجزي عن الزكاة إذا كان الشخص لا يملك نصاب النقدين أو الغلات الأربع ومتى تجب الزكاة وما هي شروطها ؟

سؤال: آیا پرداخت خمس، پرداخت زکات را ساقط می‌کند، اگر شخص به مقدار حدِّ نصاب نقدینگی و یا غلاّت چهارگانه نداشته باشد. چه موقع زکات واجب می‌گردد و شرایط آن چیست؟

ج/ بسم الله الرحمن الرحيم

والحمد لله رب العالمين

وصلى الله على محمد وآل محمد الأئمة والمهديين وسلم تسليماً

تفصيل أكثر عن الخمس والزكاة ذكرته في الشرائع أرجو من الإخوة نشره وإيصاله لكم.

توضیحات بیشتر در مورد خمس و زکات را در شرایع گفته‌ام. امیدوارم برادران آن را منتشر کنند و به شما برسانند.

س/ ما حكم الخمس في رأس المال للشراكة في عمل تجاري ؟

سؤال: حکم خمس در رأس مال شراکتی در فعالیّت‌های تجاری چیست؟

ج/ بسم الله الرحمن الرحيم

والحمد لله رب العالمين

وصلى الله على محمد وآل محمد الأئمة والمهديين وسلم تسليماً

الجواب موجود فيما تقدم من الأجوبة.

پاسخ ایـن سـؤال در جـواب‌های قبـلی داده شـده است.

الجواب المنير / الجزء الثالث

پاسخ‌های روشنگر ـ جلد سوّم

١) السؤال: أبايع السيد احمد الحسن ع ..

أريد أن أرسل جزء من حقوق الإمام المهدي ع المالية فما الوسيلة أرجو الرد ونصركم الله .

المرسل: عمرو / مصر

۱- با سید احمدالحسن ع بیعت می‌کنم... .

می‌خواهم قسمتی از حقِّ امام مهدی ع را بپردازم، وسیلۀ این پرداخت چیست؟ چشم‌انتظار پاسخ هستم. خداوند شما را یاری دهد.

فرستنده: عمرو - مصر

الجواب:

بسم الله الرحمن الرحيم

والحمد لله رب العالمين

وصلى الله على محمد وآل محمد الأئمة والمهديين وسلم تسليماً

أسأل الله أن يوفقك لخير الآخرة والدنيا وأن يسددك لنصرة الحق على هذه الأرض ما دمت حياً .. أما الخمس فيمكنك إعطاؤه للمحتاجين من المؤمنين والمؤمنات في بلدك مصر، وأسأل الله أن يوفقك لذلك ويمكنك سؤال إخوتك الأنصار لمعرفة المحتاجين في بلدك من المؤمنين والمؤمنات حفظكم الله ووفقكم الله لكل خير.

أحمد الحسن

پاسخ: بسم الله الرحمن الرحیم. اللهم صل علی محمد و آل محمد الائمة و المهدیین و سلم تسلیماً کثیراً.

از خدا می‌خواهم تو را بر خیر آخرت و دنیا موّفق بدارد و تو را تا زمانیکه زنده هستی، برای یاری حق استوار بدارد... . امّا خمس، می‌توانی آنرا به مردان و زنان مؤمن نیازمند در سرزمینت، مصر، بدهی و از خدا می‌خواهم به تو توفیق این کار را بدهد و می‌توانی از برادران انصار سؤال کنی تا مردان و زنان مؤمن نیازمند را در سرزمینت بشناسی. خدا شما را حفظ کند و توفیق هر خیری را به شما بدهد.

احمدالحسن

٢) س٣: ما حكم من دخل دعوة الحق وكان سابقاً يدفع الخمس لفقهاء الضلالة الخونة، فهل يجب عليه أن يخمس من جديد ؟ وما يصنع مثل هكذا إنسان بعد اعتناقه للحق الذي جئتم به، علماً أنه يملك بيتاً أو أرضاً أو أملاك اُخرى ؟

خادمكم المذنب: أبو محمد علي الأنصاري

۲- سؤال ۳: حکم کسی که قبل از دعوت، خمس خود را به فقهای خائن می‌داده است چیست؟ آیا لازم است دوباره خمس بپردازد؟ و هرآنچه چنین شخصی بعد از پیوستن به دعوت حقّی که شما آورده‌اید می‌سازد چهطور؟ با علم به اینکه او دارای خانه، زمین با ملک دیگری می‌باشد.

خدمت‌کار گناه‌کار شما: ابو محمد علی انصاری

جواب السؤال الثالث: الخمس في الفائض وليس فيما يسد الحاجة فإذا كنت تملك بيتاً واحداً فليس فيه خمس ولا أثاثه المستعمل ولا السيارة الخاصة ولا مصدر الرزق الذي يسد حاجتك فقط دون فائض. أما إذا كنت تملك بيتاً غيره أو أرضاً أو سيارة أخرى فتخمسها أما مصدر الرزق (محل للتجارة أو مصنع أو مزرعة) فإذا كان إنتاجه يفيض عن حاجتك فتخمس من أصل المال بنفس نسبة الزيادة، أما الإنتاج أو المال فتخمس ما يفيض منه عن حاجتك في نهاية السنة.

أحمد الحسن

جواب سؤال ۳: خمس در مورد اضافه درآمد است و نه آنچه نیاز فرد را رفع می‌کند. اگر یک خانه داشته باشی، خمس به آن تعلّق نمی‌گیرد و نیز وسایل مورد استفاده و ماشین شخصی و محل کسبی که نیازت را بدون اضافه درآمدی برآورده می‌کند شامل خمس نمی‌گردد. امّا اگر خانه‌ای جز آن یا زمین یا ماشین دیگری داری باید خمسش را بپردازی. امّا در مورد محل کسب و کار و روزی (محل تجارت، کارخانه یا مزرعه) اگر حاصل آن از نیازت بیشتر است، از اصل مال به اندازۀ زیاده‌اش‌، یک پنجم را خمس می‌دهی امّا در مورد نتیجه یا مال، آنچه از نیازت اضافه بیاید ـ‌در آخر سال‌ـ خمسش را می‌دهی.

احمدالحسن

٣) سال أحد الإخوة الأنصار ما يلي: عندي مبلغ (٢٠٠٠٠٠) ألف كرونه سويدي أريد أخمس مالي وليس عندي بيت أو قطعة أرض، وأنا اسكن مع زوجتي وليس لدي أولاد وأسكن أجار في شقة في السويد ...

خادمك : أبو حسن

۳- یکی از برادران انصار سؤالی به شکل زیر پرسید:

۲۰۰۰۰۰ هزار کرون سوئد دارم که می‌خواهم خمس آن را بپردازم ولی خانه یا قطعه زمینی ندارم. با همسرم زندگی می‌کنم و فرزندانی ندارم و با مشقّت جایی را در سوئد اجاره کرده‌ام.

خدمتگزار شما: ابوحسن

الجواب:

بسم الله الرحمن الرحيم

وصلى الله على محمد وآله الأئمة والمهديين وسلم تسليماً

الخمس في الفائض وليس فيما يسد الحاجة فإذا كنت تملك بيتاً واحداً فليس فيه خمس ولا أثاثه المستعمل ولا السيارة الخاصة ولا مصدر الرزق الذي يسد حاجتك فقط دون فائض. أما إذا كنت تملك بيتاً غيره أو أرضاً أو سيارة أخرى فتخمسها أما مصدر الرزق (محل للتجارة أو مصنع أو مزرعة) فإذا كان إنتاجه يفيض عن حاجتك فتخمس من أصل المال بنفس نسبة الزيادة، أما الإنتاج فتخمس ما يفيض منه عن حاجتك في نهاية السنة، والمال الفائض يخمس مرة واحدة فقط فإذا بقي إلى السنة التالية لا يخمس مرة أخرى.

وبالنسبة للسؤال: الخمس فقط في المبلغ الفائض، ويمكنك أن تعطي الخمس إلى المؤمنين المحتاجين بنفسك.

أحمد الحسن

پاسخ: بسم الله الرحمن الرحیم. و الحمد لله رب العالمین، و صلی الله علی محمد و آل محمد الائمة و المهدیین و سلم تسلیماً.

خمس در مورد اضافه درآمد است و نه آنچه نیاز فرد را رفع می‌کند. اگر یک خانه داشته باشی، خمس به آن تعلّق نمی‌گیرد و نیز وسایل مورد استفاده و ماشین شخصی و محل کسبی که نیازت را بدون اضافه درآمدی برآورده می‌کند شامل خمس نمی‌گردد. امّا اگر خانه‌ای جز آن یا زمین یا ماشین دیگری داری باید خمسش را بپردازی. امّا در مورد محل کسب و کار و روزی (محل تجارت، کارخانه یا مزرعه) اگر حاصل آن از نیازت بیشتر است، از اصل مال به اندازۀ زیادی‌اش، یک پنجم را خمس می‌دهی امّا نتیجه یا مال، آنچه از نیازت اضافه بیاید ـ‌در آخر سال‌ـ خمسش را می‌دهی.

و در مورد سؤال: خمس فقط در مورد اضافه درآمد است و می‌توانی خمس را خودت به مؤمنان محتاج بدهی.

احمدالحسن

٤) س٣/ إذا تم تخميس مبلغ معين ودارت عليه السنة وبقي جزء منه فهل يخمس مرة أخرى؟

۴- سؤال ۳: اگر خمس مالی داده شود و آن مال دوباره به سال خمسی برسد و خرج نشود آیا دوباره باید خمسش داده شود؟

ج س٣/ لا يخمس مرة أخرى.

جواب سوال ۳: بار دیگر خمس نمی‌دهد.

أجوبة مسائل خطية منه ع

پاسخ به پرسش‌های دست‌نویس

١) س/ هل أن مسألة الخمس اليوم الكائنة في (الفائض من مؤونة السنة) كانت موجودة في زمن رسول الله ^{(صلی الله علیه وآله وسلّم)} ؟ و هل هناك سهم للسادة من بني هاشم ؟ فإذا كان لهم ذلك السهم فلماذا لم يعطه أمير المؤمنين ع إلى أخيه عقيل في القصة المعروفة بل أعطاه مثل ما أعطى الناس حسب فهمنا القاصر ؟

۱- آیا مسألۀ خمس در آنچه از خرجی سال اضافه می‌آید در زمان رسول خدا ^{(صلی الله علیه وآله وسلّم)} وجود داشته است؟ و آیا سهمی برای سادات بنی‌هاشم وجود دارد؟ و اگر سهمی دارند چرا امیر مؤمنان ع آن سهم را به برادرش عقیل در آن ماجرای معروف نداد؟ بلکه ـ‌طبق فهم کوتاه و قاصر ما‌ـ به وی همانند سایر مردم عطا فرمود؟

ج/ بسم الله الرحمن الرحيم

والحمد لله رب العالمين

كتشريع نعم موجود أما كتطبيق فغير موجود وذلك لعدم تحمل الناس لها فخفف عنهم رسول الله ^{(صلی الله علیه وآله وسلّم)} والأئمة ^{(علیهم السلام)} فالخمس للإمام له أن يضعه عن الناس، أما أهل بيت الإمام أو السادة فهم عيال على الإمام. والإمام علي ع لم يقصر مع عقيل، ولكن عقيلاً كان يريد من المال ما يستغني به ولم يرض الكفاف والعفاف.

پاسخ: بسم الله الرحمن الرحیم، والحمد لله رب العالمین

به عنوان تشریع؛ آری وجود داشت، امّا به عنوان تطبیق و اجرا در آن زمان موجود نبود و این به دلیل عدم تحمّل آن توسط مردم بود. پس پیامبر ^{(صلی الله علیه وآله وسلّم)} و ائمه ^{(علیهم السلام)} برای مردم تخفیف قائل شدند. خمس از آنِ امام ع است و می‌تواند آنرا از مردم ساقط کند. اهل بیتِ امام یا سادات، عیال و خانوار امام هستند. امام علی ع در حق عقیل کوتاهی نکرد ولی عقیل خواهان مقداری بود که با آن غنی و ثروتمند شود و به مقداری که موجب کفاف و بی‌نیازی‌اش شود راضی نبود.

٢) س/ لديّ أرض زراعية فيها مجموعة من النخيل عددها 30 نخلة وفيها حصة ماطور أستخدمه لسقي الأرض الزراعية، أستخدمها لإطعام البقرات وعددها ست بقرات، فهل تُعد كل هذه مصدر رزق واحد أم متعدد ؟ جزاكم الله خير جزاء المحسنين.

۲- زمین زراعی دارم که در آن سی عدد نخل وجود دارد و در آن موتور آبی هم است که از آن برای آبیاری زمین کشاورزی استفاده می‌کنم. از این زمین کشاورزی برای خوراکدهی به گاوها ـ‌که تعدادشان شش رأس است‌ـ بهره می‌برم. آیا همۀ اینها یک منبع درآمد به حساب می‌آیند؟ یا چند منبع درآمد؟ خداوند بهترین پاداش نیکوکاران را به شما بدهد!

ج/ بسم الله الرحمن الرحيم

و الحمد لله رب العالمين

الأرض و النخيل وماكنة السقي مصدر رزق، والأبقار مصدر آخر.

پاسخ: بسم الله الرحمن الرحیم والحمد لله رب العالمین

زمین و نخلستان و موتور آبیاری یک منبع درآمد، و گاوها منبع درآمد دیگری محسوب می‌شوند.

٣) س/ عندي مكاسب كثيرة وكذا راتب شهري، فهل أُخمس راتبي كما أُخمس مكاسبي ؟ أَم أنه معفو من الحق الشرعي؟

۳- من چندین منبع درآمد و حقوق ماهانه نیز دارم. آیا خمس حقوقم را همان‌گونه که خمس درآمدهایم را میدهم پرداخت کنم؟ یا اینکه از این حقِّ شرعی معاف است؟

ج/ بسم الله الرحمن الرحيم

والحمد لله رب العالمين

من يريد أن يخمس ابتداءً، وعنده أكثر من مصدر رزق فله أن يختار مصدر رزق واحد يعفى من الخمس (أي يعطي رأس المال لذلك المصدر)، فإذا كان من ضمن مصادر رزقه راتب شهري يكفيه فلا يعفى مصدر رزق آخر غيره. أما الراتب الشهري فما تبقى منه في رأس سنته الخمسية يقوم بتخميسه.

پاسخ: بسم الله الرحمن الرحیم والحمد لله رب العالمین

کسی که برای مرتبۀ اوّل می‌خواهد خمس بدهد و بیش از یک منبع درآمد دارد، حق دارد یک منبع درآمد را انتخاب کند تا از خمس معاف باشد (یعنی سرمایۀ خود را به آن منبع اختصاص دهد). اگر در ضمن منابع درآمد وی حقوق ماهیانه‌ای باشد که کفاف وی را می‌کند سایر منابع درآمد معاف نمی‌شود. امّا در مورد حقوق ماهانه، خمس آنچه از آن در رأس سال خمسی وی باقی‌ می‌ماند را می‌پردازد.

٤) س/ عندي مبلغ ٢١٥ ألف في سيارة، وهي تابعة لأهلي، علماً إني استخدم السيارة لأغراضي الشخصية (كسائق) فأقضي بها حوائجهم، فما حكم المبلغ من حيث شموله بالخمس ؟

۴- من مبلغ ۲۱۵ هزار در ماشینی که متعلّق به خانواده‌ام می‌باشد سهم دارم؛ با توجّه به اینکه من به عنوان راننده از این ماشین برای کارهای شخصی خودم و رفع نیازهای آنها استفاده می‌کنم، آیا به این مبلغ خمس تعلق می‌گیرد؟

ج/ بسم الله الرحمن الرحيم

والحمد لله رب العالمين

إذا لم يكن لديك سيارة أخرى، فالمبلغ المذكور غير مشمول بالخمس.

پاسخ: بسم الله الرحمن الرحیم والحمد لله رب العالمین

اگر ماشین دیگری نداشته باشی به این مبلغ خمس تعلق نمی‌گیرد.

* * *