آنچه به خوردنی‌ها و نوشیدنی‌ها تعلق دارد

ما يتعلق بالأطعمة والأشربة

آنچه به خوردنی‌ها و نوشیدنی‌ها تعلق دارد

س٤١/ كيف تكون التذكية وذبح الحيوان أو نحره، وما هي الأوداج الأربعة وحكم قطع الرأس للحيوان ؟ 

پرسش ۴۱:

در مورد تذکیه و چگونگی ذبح و نحر حیوان و قطع رگ‌های چهارگانه و بریدن سر آن، ما را روشن نمایید.

ج/ يجب في الذبح قطع الأوداج الأربعة: ( الحلقوم والبلعوم والشريان والوريد) التي في الرقبة، ويحرم قطع النخاع الشوكي، ولكن إذا قطعه لا تحرم الذبيحة. 

پاسخ:

در ذبح کردن، بریدن رگ‌های چهارگانه واجب است (نای، مری، شاهرگ و سیاهرگ) که در گردن قرار دارند و قطع کردن بصل النخاع حرام است؛ اما اگر قطع شود، حیوان ذبح‌شده حرام نمی‌شود. 

والنحر وهو للجمل خاصة يكون بإدخال سكين أو سيف في لبّته مرّة أو مرّتين أو أكثر، ولا يجوز قطع رأسه أو ذبحه حتى يموت منحوراً.

نحر کردن مخصوص شتر است به این صورت که یک یا دو بار و یا بیشتر چاقو یا شمشیر در سینۀ حیوان وارد می‌کنند و قطع کردن سر تا زمانی که با نحر کردن نمرده باشد، جایز نیست.

س٤٢/ تأتينا من بلاد المسلمين المختلفة المذاهب والغير مؤمنة بالولاية لولي الله u لحوم ودجاج مكتوب عليه مذبوح على الطريقة الشرعية الإسلامية، وقد عرفنا أنّها تذبح بمجازر ضخمة حيث يعلّق فيها الدجاج والعامل يقطعها من رأسها، والشريط الحامل يسير بها إلى المنظفات. لا ندري هل توجّه نحو القبلة وبشرائط الذبح الشرعية، حيث يأتي ببعض الصناديق دجاج غير مذبوح (أي برأسها)، وقد نسيها العامل ؟ ما حكمها سيدي الوصي ؟

پرسش ۴۲:

از کشورهای مسلمان با مذاهب مختلف و غیر مؤمن به ولایت ولیّ خدا گوشت و مرغ وارد می‌شود که بر روی آن نوشته‌شده است ذبح‌شده به‌صورت شرعی اسلامی؛ درحالی‌که ما می‌دانیم در کشتارگاه‌های بزرگ درحالی‌که مرغ‌ها آویزان هستند و کارگران سرهایشان را جدا می‌کنند و تسمه‌نقاله‌ها آنها را به سمت تمیزکننده‌ها می‌برند تهیه‌شده‌اند. ما نمی‌دانیم که آیا روبه‌قبله و با شرایط ذبح شرعی ذبح‌شده‌اند یا خیر! حتی در برخی بسته‌بندی‌ها، مرغ‌های ذبح نشده که کارگران فراموش کرده‌اند سرهایشان را جدا کنند دیده می‌شود. آقای وصیّ من، حکم این‌ها چیست؟

ج/ يجب توجيه مقاديم الذبيحة إلى القبلة، ويجب التسمية على كل ذبيحة بصوت الإنسان المسلم الذي يباشر عملية الذبح، ويجب قطع الأوداج الأربعة. ويحرم التنخيع، ولكن لا تحرم الذبيحة نتيجة التنخيع إلا إذا كان الذابح مستخفاً بالحكم. 

پاسخ:

واجب است حیوان روبه‌قبله با ذکر بسمله برای هر حیوان توسط شخص مسلمان ذبح کننده، ذبح شود. بریدن رگ‌های چهارگانه واجب است و نباید نخاع حیوان بریده شود. با قطع نمودن نخاع حیوان گوشتش حرام نمی‌شود؛ مگر اینکه ذابح به سبب کوچک شمردن حکم خدا، نخاع را قطع نماید که در این صورت حرام است. 

إذا لم تراعَ هذه الشروط في المجازر فلا يجوز أكل اللحوم التي تنتجها وإن كانت في بلاد المسلمين، وإذا روعيت يجوز أكل اللحوم التي تنتجها وإن كانت في بلاد غير المسلمين.

اگر این شرایط در کشتارگاه‌ها رعایت نشود، خوردن گوشت تولیدشده توسط آنها جایز نیست حتی اگر در کشورهای مسلمان ذبح‌شده باشد، اما اگر شرایط رعایت شوند، خوردن گوشت‌های تولیدشده جایز است حتی اگر در کشورهای غیرمسلمان صورت گیرد.

س٤٣/ اللحوم الطرية من النوع الأحمر والأبيض التي تباع بالبلدان العربية وبالأسواق الإسلامية  التقليدية والعصرية - SUPER MARKET - هل يجوز شراؤها واستهلاكها ؟

پرسش ۴۳:

آیا گوشت تازۀ سفید و قرمزی که در سوپرمارکت‌ها عرضه می‌شود را می‌توان خرید و مصرف کرد؟

ج/ بالنسبة للدجاج يجب التدقيق في مصدره (صحة تذكيته)؛ لأنّ كثيراً من المجازر يستخدمون السكين الآلي في التذكية ويعتبرونها تذكية شرعية، والتذكية لابد أن تكون بيد المسلم لا بالآلة، فلا يمكن الاعتماد على وجودها في أسواق المسلمين فيما يخص حلية لحم الدجاج والطيور ما لم يتم التدقيق والبحث للاطمئنان من صحة التذكية باليد لا بالآلة.

پاسخ:

در مورد مرغ باید در مورد منبع تولید آن (درستی ذبح آن) بررسی شود زیرا بسیاری از کشتارگاه‌ها، از ماشین‌آلات خودکار برای ذبح استفاده می‌کنند و آن را ذبح شرعی محسوب می‌کنند درحالی‌که ذبح شرعی باید به دست مسلمان و نه با ماشین انجام شود. پس به صِرف وجودش در بازار مسلمین، نمی‌توان بر آن اعتماد کرد و این اختصاص به حلال بودن گوشت مرغ و پرندگان دارد که باید بررسی دقیق انجام شود تا اطمینان از صحت ذبح آن‌که با دست انجام‌شده باشد نه با ماشین حاصل گردد.

أمّا بالنسبة للبقر والأغنام؛ فيمكن الاكتفاء بكلام البائع إن كان مسلماً وحصل الاطمئنان بصحة التذكية من كلامه، فبالنسبة للحوم الحمراء أو لحوم البقر والغنم يمكن الاعتماد على وجودها في أسواق المسلمين فيما يخص حليتها.

اما در مورد گاو و گوسفند، می‌توان به سخن فروشنده اگر مسلمان باشد و بتوان با کلامش از صحت ذبح اطمینان یافت، اکتفا کرد؛ بنابراین در مورد گوشت‌های قرمز مانند گاو و گوسفند، اگر در بازار مسلمانان عرضه می‌شود می‌توان اعتماد نمود.

س٤٤/ هل يعتد بالكتابة على بعض علب الأغذية؛ حيث يكتب أحياناً عبارة جيلاتين حلال، وأحياناً جيلاتين حيواني، وأحياناً جيلاتين نباتي، وأحياناً تذكر عبارة مواد مثخنة من دون ذكر ماهية هذه المواد، علماً إن هذه العلب الغذائية موجودة في أسواق غير إسلامية ؟

پرسش ۴۴:

آیا بر نوشتۀ روی بعضی از غذاهای آماده می‌توان اطمینان کرد؛ مثلاً نوشته‌شده ژلاتین حلال، ژلاتین حیوانی یا گیاهی و گاهی مواردی نوشته می‌شود مثل مواد تغلیظ کننده بدون ذکر ماهیت آنها؛ با توجه به اینکه این غذاهای آماده در بازارهای غیرمسلمانان به فروش می‌رسد؟

ج/ يمكن الاعتماد على ما هو مكتوب إذا كان هناك علامات تفيد الاطمئنان والوثوق بما يكتب (ويكفي الاطمئنان إلى أنه لا مصلحة أو نفع معين للمنتج من الكذب حول محتويات منتجه)، أمّا بالنسبة للمكتوب وهو مبهم (مواد مثخنة، مواد حافظة) فلابد من الاستعلام عنه ومعرفته. أمّا بالنسبة للمنتجات الحيوانية التي يشترط فيها التذكية للأكل أو الاستعمال في موارد معينة فليس ضرورياً أن تكون مذكّاة وحلال لأنها أنتجت في بلد إسلامي، وليس ضرورياً أن تكون غير مذكّاة وحرام لأنها أنتجت في بلد غير إسلامي، إنما تكون حلالاً إن تمت التذكية بالصورة الشرعية سواء في بلد إسلامي أم غير إسلامي، وتكون حراماً إن لم تذكَ بصورة شرعية صحيحة سواء في بلد إسلامي أم غير إسلامي. 

پاسخ:

می‌توان بر آنچه نوشته‌شده است اعتماد کرد، اگر علاماتی باشد که این اطمینان و وثوق را برساند (اطمینان بر اینکه مصلحت یا نفعی معین برای تولیدکننده از درج دروغ دربارۀ محتویات محصول وجود ندارد، کافی است). ولی در مورد آنچه نوشته‌شده و مبهم است (مواد تغلیظ کننده و مواد محافظ) باید از کارخانه استعلام شود و حلال بودن آن شناخته شود؛ اما در مورد محصولات حیوانی که در آن شرط ذبح حلال برای خوردن یا مصرف در موارد معین وجود دارد، اگر در کشور اسلامی تولیدشده باشد، الزاماً به معنی این نیست که ذبح‌شده، شرعی و حلال است، و اگر در کشور غیر اسلامی تولیدشده باشد، ضرورتاً به آن معنا نیست که به‌صورت غیر حلال ذبح‌شده و حرام باشد. اگر ذبح به‌صورت شرعی باشد، کشتار حلال می‌شود چه در کشور اسلامی باشد و چه در کشور غیر اسلامی؛ و اگر به‌صورت غیرشرعی و نادرست ذبح‌شده باشد، حرام می‌گردد، چه در کشور اسلامی و چه در کشور غیر اسلامی.

وسأعطي مثالاً من الواقع: فمثلاً ذبيحة في مكة المكّرمة يذبحها شخص ينصب العداء لآل محمد ^{(عليهم السلام)} لا تعتبر مذكّاة، وذبيحة في فرنسا يذبحها شخص مسلم لا ينصب العداء لآل محمد ^{(عليهم السلام)} تعتبر مذكّاة، ودجاجة تقطع رقبتها بالمكائن في إيران لا تعتبر مذكّاة ودجاجة تذبح في الصين بيد مسلم لا ينصب العداء لآل محمد ^{(عليهم السلام)} تعتبر مذكّاة.

در اینجا مثالی می‌زنم: حیوانی که در مکۀ مکرّمه توسط کسی که دشمنی آل محمد ^{(عليهم السلام)} را دارد ذبح‌شده باشد، حلال محسوب نمی‌شود و حیوانی که در فرانسه توسط مسلمانی که دشمنی با آل محمد ^{(عليهم السلام)} ندارد ذبح‌شده باشد حلال است. مرغی که در کشتارگاه‌هایی در ایران گردنش زده می‌شود، حلال حساب نمی‌شود ولی مرغی که در چین توسط مسلمانی که دشمن آل محمد ^{(عليهم السلام)} نیست ذبح شرعی شود، حلال است.

س٤٥/ هل يجوز تناول الدجاج البرازيلي الموجود في أسواق الدول الإسلامية ؟

پرسش ۴۵:

آیا خوردن مرغ برزیلی که در بازارهای کشورهای اسلامی موجود است جایز می‌باشد؟

ج/ إذا حصل لديك علم بأنه مذكى بصورة شرعية يجوز لك تناوله، وليس وجوده في أسواق الدول الإسلامية دليلاً على ذكاته.

پاسخ:

اگر یقین پیدا کردی که مرغ به‌صورت شرعی ذبح‌شده، خوردن آن برای شما جایز است. موجود بودن آن در بازارهای کشورهای اسلامی دلیل بر ذبح شرعی آن نیست.

س٤٦/ السمك المستورد من بلاد غير المسلمين، هل يحكم بتذكيته ؟ وهل يجوز استعماله كعلف للحيوانات الداجنة ؟ وهل يجوز أكله، ولا نعلم هل فيه فلس أم أملس الجلد ؟

پرسش ۴۶:

ماهی وارداتی از کشورهای کفر و الحاد، آیا حکم تذکیه شده را دارد؟ و آیا استفاده از آن به‌عنوان خوراک پرندگان جایز است؟ آیا خوردنشان جایز است با توجه به اینکه نمی‌دانیم پولک‌دارند یا نه؟

ج/ إذا علمت أنّ فيه فلساً وأطمأننت لتذكيته فيجوز استعماله للأكل؛ لأنّ تذكية السمك هي أخذه حياً من الماء أو صيده بآلة صيد سواء كان الآخذ أو الصياد مسلماً أم غير مسلم، وهذا السمك المستورد يصطاد بالشباك وآلات الصيد ويخرج من الماء ويترك ليموت خارج الماء عادة فهو مذكّى وإن كان الصياد غير مسلم. والسمك الذي يعتبر غير مذكى هو السمك الذي يموت في الماء دون أن يكون قد علق بآلة صيد، أو السمك الذي يتعمد الإنسان جعله يموت في الماء كالذي يترك في حوض ماء صغير حتى يموت، فيه أو الذي يترك عالقاً بآلة الصيد في الماء عن عمد حتى يموت في الماء.

پاسخ:

اگر بدانید فلس یا پولک دارد خوردنش جایز است؛ چراکه برای تذکیه شدن ماهی باید زنده ازآب‌گرفته شود ـ‌چه صیاد مسلمان باشد یا نباشد‌ـ و این ماهی‌های وارداتی که با تور یا ادوات صید ماهی صید می‌شوند مذکی محسوب می‌شوند حتی اگر صیاد مسلمان نباشد. به‌طورمعمول ماهی وارداتی با تور و ابزارآلات صیادی صیدشده، از آب بیرون آورده و رها می‌شود تا بیرون از آب بمیرد؛ بنابراین تذکیه می‌باشد، حتی اگر صیاد مسلمان نباشد. ماهی تذکیه نشده، آن ماهی است که در آب بمیرد بدون اینکه به ابزار صید گیرکرده باشد، یا ماهی که انسان به‌عمد آن را رها می‌کند تا در آب بمیرد، مثل ماهی که در حوض کوچک رها می‌شود تا بمیرد، یا ماهی گیر افتاده در وسایل صید که به‌عمد در آب رها شود تا در آب بمیرد.

س٤٧/ الجبن المستورد من بلاد غير إسلامية، ما حكمه الشرعي وما حكم طهارته ؟

پرسش ۴۷:

حکم شرعی و پاک بودن پنیر وارداتی از کشورهای غیر اسلامی چیست؟

ج/ طاهر ويجوز أكله، إلا إذا حصل العلم بنجاسته.

پاسخ:

پاک است و خوردن آن جایز، مگر اینکه از نجس بودنش یقین داشته باشیم.

س٤٨/ الحليب المستورد من بلاد غير إسلامية، منه جاف ومنه سائل، هل هو طاهر، حيث نحتمل تمسه أيدي غير مسلمين ؟

پرسش ۴۸:

شیر وارداتی از کشورهای غیر اسلامی ـ‌چه خشک و چه مایع‌ـ که احتمال می‌رود دست غیرمسلمان آن را لمس نموده باشد، آیا پاک محسوب می‌گردد؟

ج/ طاهر ويجوز استعمال الجاف والسائل منه، إلا إذا حصل العلم بنجاسته.

پاسخ:

پاک است و خوردن آن به‌صورت خشک یا مایع جایز است مگر اینکه از نجس بودنش یقین داشته باشیم.

س٤٩/ أكل لحم السمك من فصيلة التون -THON  - والروبيان - CREVETTE  - حلال أم حرام ؟

پرسش ۴۹:

خوردن ماهی تُن و میگو، حلال است یا حرام؟

ج/ التونة والروبيان حلال.

پاسخ:

تُن و میگو حلال است.

س٥٠/ شخص يسأل عن (الحلبلاب) أو افرازات الذكر للسمك، وهو عكس (الثرب) في أنثى السمكة، هل يحل أكله ؟ 

پرسش ۵۰:

شخصی از «اسپرم» یا ترشحات ماهی نر که در مقابل تخم ماهی در ماهی ماده است سؤال می‌کند؛ آیا خوردنش حلال است؟

ج/ لا يجوز أكله.

پاسخ:

خوردنش جایز نیست.

س٥١/ هل يجوز أكل مخ العظام للحيوان المحلل الأكل ؟ 

پرسش ۵۱:

در خصوص مغز استخوان حیوان حلال‌گوشت ذبح‌شده، آیا خوردنش حلال است؟

ج/ يجوز.

پاسخ:

جایز است.

س٥٢/ هل يجوز أكل الدجاج أو الغنم والبقر التي تتغذى على عظام الخنازير المطحونة أو الحيوانات المحرمة الأكل ؟

پرسش ۵۲:

آیا خوردن مرغ، گوسفند یا گاوی که بااستخوان آرد شدۀ خوک یا حیوانات حرام‌گوشت تغذیه میشود، جایز است؟

ج/ إذا كان جزءاً من طعامها فلا إشكال في جواز أكلها.

پاسخ:

اگر جزئی از غذایش باشد، در جایز بودن خوردن آن اشکالی وجود ندارد.

س٥٣/ ما حكم بعض المواد الغذائية التي تضاف إليها نكهة الدجاج أو اللحم أو بعض البهارات التي توجد فيها عظام الحيوانات ؟

پرسش ۵۳:

حکم بعضی از مواد غذایی که چاشنی مرغ یا گوشت یا بعضی از ادویه‌جاتی که در آن استخوان حیوانات وجود دارد، چیست؟

ج/ لا يجوز أكل أي شيء من اللحم أو الدجاج إلا إذا كان مذكى بصورة شرعية، وبالنسبة لنكهة اللحم أو الدجاج إذا كانت أجزاء منه فحكمها حكمه، ولا يجوز أكل العظام أو الغضاريف حتى لو كانت من حيوان مذكى محلل الأكل.

پاسخ:

خوردن هیچ فرآورده‌ای از گوشت و مرغی که به‌صورت شرعی تذکیه (ذبح) نشده باشد جایز نیست؛ اما در مورد چاشنی گوشت و مرغ، اگر مرغ و گوشت از اجزای آن باشند همین حکم را دارد. خوردن استخوان و غضروف جایز نیست، حتی اگر از حیوانِ حلال‌گوشت ذبح شرعی شده باشد.

س٥٤/ ما حكم بعض الحلويات التي يكتب عليها (نفحة الخنزير)، أو (مطعم بالخمر) ؟

پرسش ۵۴:

حکم شیرینی‌هایی که بر روی آن نوشته‌شده «شیر خوک» یا «پخته‌شده با شراب» چیست؟

ج/ كل طعام فيه شيء من الخنزير أو الخمر المعد للسكر لا يجوز أكله.

پاسخ:

خوردن هرگونه خوردنی که در آن فرآورده‌ای از خوک یا شرابی که برای مستی آماده‌شده، وجود داشته باشد جایز نیست.

س٥٥/ ما حكم الكنغر، هل هو طاهر السؤر والبول واللحم، أم لا ؟

پرسش ۵۵:

آیا ادرار، گوشت و ته‌ماندۀ غذای کانگورو پاک است یا خیر؟

ج/ حكمه حكم الدواب كالحمير والبغال.

پاسخ:

حکم آن مانند حکم چهارپایانی مثل الاغ و قاطر است.

س٥٦/ ما حكم الأجبان المأخوذة من حيوان غير مذكى أو خنزير ؟

پرسش ۵۶:

پنیری که از حیوان تذکیه نشده (ذبح شرعی نشده) یا خوک گرفته می‌شود چه حکمی دارد؟

ج/ الجبن المصنع من حليب حيوان غير مأكول اللحم لا يجوز أكله.

پاسخ:

خوردن پنیری که از حیوانی که گوشت آن قابل‌خوردن نیست تهیه شود، جایز نیست.

س٥٧/ لو حصل إسقاط لجنين الحيوان اللبون من المحلل لحمه، هل يجوز شرب الحليب المتولد مع الجنين السقط، أو استعماله ؟ حيث هناك أمّة تحرم ذلك، بادعاء أنّه غير مكتمل التكوين.

پرسش ۵۷:

اگر جنین حیوان شیرده حلال‌گوشتی سقط شود، آیا نوشیدن و یا استفاده از شیری که همراه جنین ـ‌سقط شده‌ـ تولیدشده، جایز است؟ کسانی هستند که آن را حرام می‌دانند به این دلیل که جنین به‌طور کامل شکل نگرفته است.

ج/ يجوز استعمال الحليب في الحالة المذكورة.

پاسخ:

در حالت مذکور استفاده از شیر جایز است.

س٥٨/ ما حكم الجيلاتين الحيواني ؟

پرسش ۵۸:

ژلاتین حیوانی چه حکمی دارد؟

ج/ الجلاتين المنتج من الحيوان لا إشكال في أكله واستعماله في الأدوية والأطعمة، سواء كان منتجاً من حيوان مذكى أم غير مذكى، يحل أكله أم لا يحل.

پاسخ:

مصرف و خوردن ژلاتینِ گرفته‌شده از حیوان، در دارو و خوراکی بدون اشکال است، خواه این حیوان به‌طور شرعی ذبح‌شده باشد و خواه نشده باشد، خواه خوردنش حلال باشد خواه نباشد.

س٥٩/ ما حكم العلك للرجل والمرأة ؟ وهل علك الماء أو العلك المر له نفس الحكم ؟ 

پرسش ۵۹:

جویدن آدامس برای زن و مرد چه حکمی دارد؟ آیا سقّز مایع یا سقّز تلخ همین حکم را دارد؟

ج/ بالنسبة للمرأة لا إشكال فيه ومكروه للرجل، أما المر الذي يستخدم كعلاج فلا إشكال فيه.

پاسخ:

برای زن اشکالی ندارد، ولی برای مرد مکروه است؛ اما «سقزی» که مورداستفادۀ درمانی قرار می‌گیرد اشکالی ندارد.

س٦٠/ ما حكم أكل أو شرب أو تدخين نبتة القنب (الماريجوانا) ؟ 

پرسش ۶۰:

حکم خوردن یا نوشیدن یا استعمال شاهدانه (ماری‌جوانا) به‌صورت دخانیات چیست؟

ج/ المادة المخدرة التي تستخرج من نبتة القنب لا يجوز أكلها أو شربها أو تدخينها؛ لأنها مادة مخدرة تسبب السكر، ولكن يجوز استخدامها في مجال الطب لأغراض العلاج.

پاسخ:

خوردن، نوشیدن یا دود کردن مادۀ مخدری که از شاهدانه استخراج می‌شود جایز نیست؛ چراکه این مادۀ مخدر باعث مستی و نشئگی می‌شود؛ اما استفاده از آن در حوزۀ پزشکی با اهداف درمانی جایز است.

س٦١/ ما حكم المشروبات الغازية ومن ضمنها (كوكولا) التي يقال إنّ فيها نسبة خمر ؟ 

پرسش ۶۱:

حکم نوشیدنی‌های گازدار ـ‌ازجمله کوکاکولا‌ـ که گفته می‌شود اندکی مست‌کننده در آن‌ها وجود دارد چیست؟

ج/ المشروبات الغازية لا إشكال فيها، ووجود نسبة من الكحول لا تسبب السكر في الأشربة والأطعمة لا يجعلها محرمة حتى ولو كانت هذه النسبة مضافة وليست متكونة في الطعام والشراب نتيجة طريقة تحضيره. نعم، يعتبر الطعام والشراب نجس ويحرم تناوله إذا أضيفت له كمية أو نسبة من الكحول أو الخمر المعد للسكر حتى وإن كانت هذه النسبة ضئيلة جداً ولا تسبب السكر.

پاسخ:

در مورد نوشیدنی‌های گازدار اشکالی وجود ندارد و وجود مقداری الکل در نوشیدنی‌ها و غذاها که باعث مستی نمی‌شود آن را حرام نمی‌کند؛ حتی اگر این مقدار از الکل به آن افزوده‌شده و درنتیجۀ نوعِ آماده‌سازی غذا و نوشیدنی، ایجاد نشده باشد. آن غذا و نوشیدنی نجس و خوردنش حرام محسوب می‌شود که مقداری از الکل یا شرابی که با هدف مست‌کنندگی آماده ‌شده باشد به آن افزوده‌شده باشد؛ حتی اگر این مقدار خیلی کم باشد و باعث مستی نشود.

* * *