پرسش ۳۴: معنای تکبیرة الاحرام در نماز

پرسش ۳۴: 

معنای تکبیرة الاحرام در نماز

سؤال/ ٣٤: ما معنى تكبيرة الإحرام في الصلاة، وما هي ميزة تكبيرة علي بن أبي طالب(ع)؟

پرسش ۳۴: معنای تکبیرة الاحرام در نماز چیست و ویژگی تکبیر علی بن ابی‌طالب (ع) چه می‌باشد؟

الجواب: التكبيرات للإحرام في الصلاة هي سبعة في الحقيقة، وليست واحدة وإن كان الإحرام بواحدة جائز، إذا أراد بها السبع تكبيرات المقارنة للسبع سماوات.

پاسخ: تکبیرهای احرام در نماز در واقع هفت تکبیر است و نه یکی، هر چند احرام با یک تکبیر جایز است؛ و مراد از هفت تکبیر، نظیر بودن با هفت آسمان می‌باشد. هر تکبیر به یک آسمان تعلّق دارد.

وكل تكبيرة تتعلق بسماء، فقول (الله أكبر) الأولى، أي إنّ الله أكبر من السماء الدنيا والأولى بكل ما فيها من خير وشر وتفاصيل مهما عظمت.

عبارت «الله اکبر» نخست، یعنی خداوند بزرگ‌تر است از آسمان دنیا و نخست و هر‌چه از خیر و شر در آن و تمام تفاصیلی که در آن هست ـ‌هر چقدر هم که باعظمت باشد‌ـ.

فأنت إذا عرفت أنّ الأرض بكل سعتها هي كحبة رمل في صحراء بالنسبة للمجرة، وأنّ المجرة هي كحبة رمل بالنسبة للكون الجسماني، وأنّ السماء الدنيا هي حبة رمل في صحراء بالنسبة للسماء الثانية، وهكذا حتى يصغر في عينك كل ما سوى الله، ويكبر في نفسك الله سبحانه وتعالى شأنه، فتعلم أنه لا يوصف.

اگر توجّه داشته باشی که زمین با همه‌ی فراخی‌اش، در مقایسه با کهکشان همچون دانه‌ای شن در صحرا و کهکشان در مقایسه با جهان جسمانی مانند دانه‌ای شن در صحرا است، و آسمان دنیا در قیاس با آسمان دوم مانند دانه‌ای شن در صحرا است و این تناسب همین‌طور ادامه دارد، چنین نگرشی هر چیزی به غیر از خداوند را در دیده‌ات کوچک و ناچیز می‌نماید و در نفْست خداوند متعال را باعظمت می‌گرداند تا بدانی که او قابل وصف نیست.

وتكبيرة علي (ع) بحسب معرفته لله سبحانه وتعالى، وهو أعظم خلق الله معرفة بالله بعد محمد . وكلما زادت المعرفة بالله زاد شأن الذكر لله، فعلي (ع) يعرف من يكبر، ولو حمّل الخلق ما يعرف لما احتملوه.

تکبیر علی(ع)  براساس شناخت و معرفت او به خدای سبحان می‌باشد و ایشان پس از حضرت محمد (ص) ، در میان خلق خدا بیش‌ترین شناخت را نسبت به خداوند دارد، و هر‌چه معرفت نسبت به خداوند بیش‌تر شود، شأن و مقام ذکر خداوند نیز بیش‌تر می‌گردد. علی (ع) می‌داند تکبیر چه‌کسی را می‌گوید و اگر می‌خواست آن‌چه را که می‌شناسد به خلایق منتقل کند، تابِ آن را نمی آوردند.

وقد قال (ع) ما معناه: (انطويت على مكنون علم لو بحت به لاضطربتم اضطراب الأرشية في الطوى البعيدة) ([116]).

ایشان(ع)  سخنی با این معنا دارد: «انطویت علی مکنون علم لو بحت به لاضطربتم اضطراب الأرشیة فی الطوی البعیدة»([117]) (از علوم و حوادث پنهانی آگاهی دارم که اگر بازگویم به لرزه می‌افتید، چون لرزیدن ریسمان در چاه‌های عمیق!).

والاضطراب: أي الحركة الاهتزازية، والأرشية: هو الحبل الذي يعلق به الدلو الذي يخرج الماء، والطوى البعيدة: أي البئر العميق. فإذا أُلقي الدلو في البئر العميق اضطرب الحبل المعلق به كأنه أفعى تسير.

«اضطراب» یعنی به لرزه افتادن و «أرشیه» طنابی است که دلوی که برای خارج کردن آب به کار می‌رود به آن آویخته می‌شود، و «الطوی البعیده» یعنی چاه عمیق. اگر دلو در چاه عمیق انداخته شود، ریسمانِ آویخته به آن دچار لرزش می‌شود؛ همانند یک افعی که به راه می‌افتد.

******

[116]- شرح نهج البلاغة لابن أبي الحديد: ج1 ص213.

[117]- شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید: ج 1 ص 213.