هشتم: سلام

الثامن: التسليم

هشتم: سلام

وهو واجب، ولا يخرج من الصلاة إلا به، وهو أن يقول: السلام عليكم ورحمة الله وبركاته.

سلام در نماز، واجب است و بدون آن، نمازگزار از حالت نماز خارج نمی‌شود، به این صورت ­که بگوید: «السلام‌علیکم ورحمة الله و برکاته».^([233])

ومسنون هذا القسم: أن يسلم المنفرد إلى القبلة تسليمة واحدة، ويومئ بمؤخر عينيه إلى يمينه، والإمام بصفحة وجهه، وكذا المأموم. ثم إن كان على يساره غيره أومى بتسليمة أخرى إلى يساره، بصفحة وجهه أيضاً.

مستحبات سلام:

اگر نمازگزار به‌صورت فرادا نماز می­خواند، یک سلام به‌سوی قبله بگوید و با گوشۀ چشم خود به سمت راست اشاره کند. در نماز جماعت، امام جماعت و مأموم با صورت خود به سمت راست اشاره کنند و سلام دهند، و اگر کسی در سمت چپ آن‌ها باشد با صورت خود به سمت چپ اشاره کنند و دوباره سلام دهند.

وأما المسنون في الصلاة ، فخمسة:

پنج چیز در نماز مستحب است:

الأول: الدعاء بعد كل تكبيرتين من التكبيرات الست المضافة إلى تكبيرة الإحرام بأن يكبر ثلاثاً ثم يدعو، ثم يكبر اثنين ثم يدعو، ثم يكبر اثنين ويتوجه والأولى من السبع هي تكبيرة الإحرام فيوقع معها نية الصلاة، ويكون ابتداء الصلاة عندها.

اول: دعا کردن بعد از هر دو تکبیر از تکبیرات شش‌گانۀ بعد از تکبیرة‌الاحرام، به این‌گونه که سه تکبیر بگوید و دعا نماید،^([234]) بعد دو تکبیر گفته و دعا نماید،^([235]) مجدداً دو تکبیر گفته و دعا نماید.^([236]) اولین تکبیر از تکبیر­های هفت‌گانه، را تکبیرة‌الاحرام قرار دهد و هنگام گفتن آن، [باید] نیت نماز کند؛ و با تکبیرة‌الاحرام، نماز آغاز می‌شود.

الثاني: القنوت، هو في كل ثانية قبل الركوع وبعد القراءة. ويستحب أن يدعو بالأذكار المروية، وإلا فبما شاء وأقله ثلاثة تسبيحات، كما يستحب أن يقنت بعد الركوع الأخير من كل صلاة، وفي الجمعة قنوتان، في الأولى قبل الركوع، وفي الثانية بعد الركوع، ولو نسيه قضاه بعد الركوع.

دوم: قنوت در رکعت دوم هر نماز، قبل از رکوع و بعد از قرائت حمد و سوره انجام می‌شود. مستحب است در قنوت، دعاها و اذکاری که در روایات آمده است را بخواند؛ و در غیر این صورت هر دعایی که خواست بخواند و کمترین مقدار آن گفتن سه بار «سبحان‌‌الله» است؛ همچنین قنوت بعد از رکوع پایانی در هر نماز نیز مستحب است.

نماز جمعه دو قنوت دارد، در رکعت اول قبل از رکوع و در رکعت دوم بعد از رکوع.

اگر قنوت را فراموش کرد بعد از رکوع قضای آن را به‌جا می‌آورد.

الثالث: شغل النظر في حال قيامه إلى موضع سجوده، وفي حال القنوت إلى باطن كفيه، وفي حال الركوع إلى ما بين رجليه، وفي حال السجود إلى طرف أنفه، وفي حال تشهده إلى حجره، والأفضل أن يكون غاض البصر في الصلاة.

سوم: [مستحب است] در حین قیام به سجده‌گاهش، در حین قنوت به کف دست‌ها، در حال رکوع به فاصلۀ میان پاهایش، هنگام سجده به سمت بینی و در حال تشهد به روی پاهایش نگاه کند. بهتر است نمازگزار در حین نماز، چشمان خود را در همه حال به زیر افکند.

الرابع: شغل اليدين بأن يكونا في حال قيامه على فخذيه بحذاء ركبتيه، وفي حال القنوت تلقاء وجهه، وفي حال الركوع على ركبتيه، وفي حال السجود بحذاء أذنيه، وفي حال التشهد على فخذيه.

چهارم: قرار دادن دستان در حین قیام بر ران و به‌موازات زانوها و در حین قنوت روبه‌روی صورت و هنگام رکوع، بر روی زانوها و هنگام سجده، به‌موازات گوش­ها و در حالت تشهد، روی ران­ها.

الخامس: التعقيب، وأقله التكبيرات الثلاث ولا تتركها على حال، فهي تمام عشرة الحج وكمال المعرفة، وأفضله تسبيح الزهراء عليها السلام، ثم بما روي من الأدعية، وإلا فبما تيسر.

پنجم: تعقیبات. کمترین میزان تعقیب نماز، سه بار تکبیر‌گفتن است و نباید درهرحال ترک گردد، چراکه این تکبیرها کامل‌کنندۀ ده مقام حج و کمال معرفت هستند.^([237]) بهترین تعقیب نماز، تسبیح حضرت زهرا می‌باشد و بعدازآن خواندن دعا­هایی که در این مورد روایت‌شده است و اگر نشد هرچقدر که می‌تواند.

[233]- گفتن «السلام علیک ایها النبی...، السلام علینا و علی عباد الله...» قبل از سلام، مشکلی در نماز ایجاد نمی‌کند و می‌تواند قبل از سلام، هر دعای دیگری که خواست بخواند. (احکام الشریعه بین السائل و المجیب جزء دوم، صلاة: ص 77)

[234]- «اللهم انت الملک الحق لا اله الا انت سبحانک انی ظلمت نفسی فاغفر لی ذنبی، انه لایغفر الذنوب الا انت» (احکام الشریعه بین السائل و المجیب جزء دوم، صلاة: ص 78)

[235]- «لبیک و سعدیک و الخیر فی یدیک و الشر لیس الیک و المهدی من هدیت لا ملجأ منک الا الیک سبحانک و حنانیک تبارکت و تعالیت سبحانک رب البیت». (احکام الشریعه بین السائل و المجیب جزء دوم، صلاة: ص 78)

[236]- «وجهت وجهی للذی فطر السماوات و الارض عالم الغیب و الشهادة حنیفاً مسلماً و ما انا من المشرکین انَّ صلاتی و نسکی و محیای و مماتی لله رب العالمین لا شریک له بذلک امرت و انا من المسلمین». آنگاه اعوذبالله می‌گوید و شروع به خواندن حمد می‌کند. (احکام الشریعه بین السائل و المجیب جزء دوم، صلاة: ص 78)

[237]- برای کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه، مراجعه شود به جلد سوم کتاب متشابهات، پرسش 93. (احکام الشریعه بین السائل و المجیب جزء دوم، صلاة: ص 80)