دوّم: معادن

الثاني: المعادن 

دوّم: معادن

المعادن التي يملكها الإنسان تكون على أنواع ثلاثة:

معادنی که انسان مالک است؛ که بر سه نوع می‌باشد:

أ- منطبعة - أي قابلة للذوبان - كالذهب والفضة والرصاص. 

ب- غير منطبعة كالياقوت والزبرجد والكحل. 

ج- مائعة كالقير والنفط والكبريت. 

الف‌: نرم ـ‌یعنی قابل ذوب شدن‌ـ مثل طلا، نقره و سرب.

ب‌: سخت مثل یاقوت، زبرجد و سنگ سرمه.

ج: مایع مثل قیر، نفت و گوگرد.

وهذه المعادن جميعاً يجب فيها الخمس، ولا يعتبر أيضاً مرور الحول عليها ليجب تخميسها، وإنما تُخمّس بمجرد الحصول عليها بعد عزل المؤونة وما صرفه لأجل استخراج ذلك المعدن والحصول عليه، فلو استخرج ما قيمته (٥٠) ديناراً من المعدن وكان قد صرف لأجل استخراجه أو الحصول عليه (١٠) دنانير، فإنه يقوم بتخميس الأربعين وهي ثمانية دنانير، وهكذا.

و در همۀ این معادن خمس واجب است و گذشت یک سال برای دادن خمس آن در نظر گرفته نمی‌شود، بلکه به محض به دست آوردن آن و کنار گذاشتن هزینه‌ها و آنچه برای استخراج آن معدن و به دست آوردنش مصرف شده است خمسش کنار گذاشته می‌شود. مثلاً اگر ارزش آنچه استخراج شده ۵۰ دینار باشد و برای استخراج آن یا به دست آوردنش ۱۰ دینار مصرف کرده باشد، خمس ۴۰ دینار را کنار می‌گذارد ـ‌که ۸ دینار است‌ـ و به همین ترتیب.

وها هنا سؤالان:

در اینجا دو سؤال مطرح می‌شود:

الأول: هل هناك نصاب وقدر معين للمعدن - كالذهب أو الفضة - ليتم تخميسه ؟

اوّل: آیا نِصاب و مقدار معیّنی برای معدن ـ‌مثل طلا و نقره‌ـ وجود دارد تا خمس آن کنار گذاشته شود؟

الجواب: كلا، ليس هناك نصاب ومقدار معين، فكل ما زاد عن مؤونة الحصول على المعدن يخمس حتى لو كان قليلاً.

پاسخ: خیر؛ نصاب و مقدار معینی وجود ندارد، خمس هرآنچه که از هزینۀ به دست آوردن محصول معدن اضافه‌تر باشد کنار گذاشته می‌شود حتی اگر اندک باشد.

الثاني: ما تستخدمه المرأة من الحلي (كالذهب والفضة والعقيق وغيرها) هل يجب فيه الخمس ؟

دوّم: آیا خمس در زیورآلاتی که زن استفاده میکند (مثل طلا، نقره، عقیق و غیره)  واجب است؟

الجواب: ما تستخدمه المرأة للزينة ليس فيه الخمس، وأما إذا كانت لا تستخدمه فيجب فيه الخمس. 

پاسخ: آنچه زن برای زینت استفاده می‌کند خمس ندارد، امّا خمس آنچه استفاده نمی‌شود، واجب است.