غيبت

الغيبة

غيبت

عن أبي عبد الله (ع): قال رسول الله : (لابد للغلام من غيبة. فقيل: ولم يا رسول الله؟ قال: يخاف القتل) ([706]).

از ابا عبد الله (ع) نقل است که رسول خدا (ص) فرمود: «گریزی از غیبت برای این جوان نیست». گفته شد: چرا ای رسول خدا؟ فرمود: «از بیم به کشته شدن»[707].

وقال أبو جعفر (ع): (إنّ الله إذا كره لنا جوار قوم نزعنا من بين أظهرهم) ([708]).

و ابو جعفر (ع) فرمود: «اگر خداوند مجاورت ما را با قومی ناپسند بدارد ما را از بین آنها بیرون می‌برد»[709].

وقال أبو عبد الله (ع): (للقائم غيبتان: إحداهما قصيرة، والأخرى طويلة، الغيبة الأولى لا يعلم بمكانه فيها إلاّ خاصة شيعته، والأخرى لا يعلم بمكانه فيها إلاّ خاصة مواليه) ([710]).

و ابو عبد الله (ع) می‌فرماید: «قائم دو غیبت دارد: یکی از آنها کوتاه و دیگری طولانی است. در غیبت اول کسی از مکان و جای او خبر ندارد مگر از شیعیان خاصش، و در دیگری کسی از جای او اطلاع ندارد مگر کارگزاران خاص او»[711].

الإمام المهدي  (ع)ليس بدعاً من الرسل والأنبياء الذين سبقوه، فقد غاب موسى (ع) عن قومه عشر سنين قضاها في مدين يرعى الأغنام لنبي الله شعيب (ع)، وغاب يوسف (ع) وغيرهم من الأنبياء. فغيبة الإمام (ع) عن أبصار الناس والطواغيت أمر طبيعي حصل للأنبياء السابقين.

امام مهدی (ع) بدعتی نوظهور از بین دیگر فرستادگان و پیامبران پیش از خود نيست؛ حضرت موسی (ع) ده سال از قومش غایب شد و این مدت را در مَدین به چوپانی گوسفندان پیامبر خدا شعیب (ع) گذرانید. یوسف (ع) و دیگر پیامبران نیز غایب شدند؛ بنابراین غیبت امام از انظار مردم و طاغوت‌ها، مسأله‌ای است طبیعی که میان پیامبران پیشین نیز وجود داشته است.

أمّا حول عمره الشريف  ، فهو ليس بأطول من عمر الخضر (ع).

اما در مورد عمر شریف آن حضرت (ع) باید گفت که عمر او از عمر خضر (ع) طولانی‌تر نیست.

وفي بداية غيبة الإمام (ع) كان له نواب أو سفراء أو أبواب سمّهم ما شئت، المهم أنهم جماعة من خلّص المؤمنين، كانت مهمتهم إيصال كتب المؤمنين ومسائلهم الشرعية للإمام (ع)، وإيصال أجوبة الإمام (ع) عليها، وإيصال توجيهاته إلى المؤمنين. وسفراؤه هم:

- عثمان بن سعيد ([712]).

- ومحمد بن عثمان ([713]).

- والحسين بن روح ([714]).

- وعلي بن محمد ([715]).

در ابتدای غیبت، امام (ع) نواب، سفیران یا باب‌هایی داشت؛ ‌هر طور که می‌خواهی آنها را نام بگذار، مهم این است که آنها جماعتی از مؤمنان مخلص بودند که مأموریت‌شان رسانیدن نامه‌های مؤمنان و مسایل شرعی‌شان به امام (ع)، و رسانیدن پاسخ‌های امام به آنها و همچنین توجیهات آن حضرت (ع) به مؤمنان بود. سُفرای امام (ع) عبارتند:

· عثمان بن سعید[716].

· محمد بن عثمان[717].

· حسین بن روح[718].

· علی بن محمد[719].

وانقطعت السفارة واتصال المؤمنين بالإمام (ع) بموت علي بن محمد السمري(رحمه الله)، ووقعت الغيبة التامة.

سپس با مرگ علی بن محمد سَمُری (رحمة الله علیه) سفارت و اتصال مؤمنین با امام (ع) قطع و غیبت کامل (کبری) واقع شد.

* * *

.

[706]- علل الشرائع: ج1 ص243، بحار الأنوار: ج52 ص90، ميزان الحكمة: ج1 ص184.

[707] - علل الشرایع: ج 1 ص 243  ؛  بحار الانوار: ج 52 ص 90  ؛  میزان الحکمت: ج 1 ص 184.

[708]- علل الشرايع: ج1 ص224، بحار الأنوار: ج52 ص90.

[709] - علل الشرایع: ج 1 ص 244  ؛  بحار الانوار: ج 52 ص 90.

[710]- الكافي: ج1 ص340، بحار الأنوار: ج52 ص155.

[711] - کافی: ج 1 ص 340  ؛  بحار الانوار: ج 52 ص 155.

[712]- عثمان بن سعيد العمري، يكنى أبا عمرو السمّان ويقال له الزيّات الأسدي، وهو جليل القدر، له منزلة عظيمة عند الأئمة، فحظي برضى الأئمة وتوثيقهم له عند توكيله من قبلهم . والسمّان: قيل إنّه كان يتّجر بالسمن تغطية على الأمر؛ لأنّه كان ينقل الأسئلة من الشيعة ويوصلها للائمة  ويأتيهم بأجوبة الرسائل توجيهات أئمتهم ، فكان الشيعة  يرسلون رسائلهم وغيرها عبر عثمان بن سعيد، وهو يخفيها في جراب السمن، ويحمله إلى أبي محمد  (ع) تقية وخوفاً. وقد توكل للأئمة الهادي والعسكري والمهدي ، وقام بدور الواسطة بينهم وبين قواعدهم الشعبية الموالية. وقبره على ما جاء في غيبة الشيخ الطوسي بالجانب الغربي من مدينة السلام - يعني بغداد - وهو يزار ويقع في منطقة الميدان في أول الموضع المعروف بدرب جبلة ببغداد. ومدة سفارته للإمام المهدي  (ع) حوالي خمس سنوات، توفي سنة 266 ه‍ـ. راجع غيبة الشيخ الطوسي : ص353 وما بعدها.

[713]- محمد بن عثمان بن سعيد العمري: يكنّى أبا جعفر، له منزلة جليلة بعد أبيه عند الإمام المهدي  (ع). حيث استلم الشيخ العمري السفارة بعد وفاة أبيه و قام مقامه بناءً على كتاب التعزية والتولية الصادر عن الإمام المهدي  (ع). ومدة سفارته حوالي الخمسين سنة، توفي سنة 305 ه‍ . وقبره عند والدته في شارع باب الكوفة في الموضع الذي كانت دوره ومنازله فيه. راجع غيبة الطوسي : ص366 .

[714]- أبو القاسم الحسين بن روح النوبختي: توفي الحسين بن روح في شعبان سنة ست وعشرين وثلاثمئة ه‍، وله قبر يزار في النوبختية في الدرب الذي كانت فيه دار على بن أحمد النوبختي النافذ إلى التل، منطقة سوق الشورجة بجانب الرصافة ببغداد، الحسين بن روح النوبخت، ومدة سفارته حوالي الواحد وعشرين عاماً، توفي 326 ه‍ . راجع ترجمته في غيبة الشيخ الطوسي : ص367 وما بعدها.

[715]- علي بن محمد السمري: يكنّى بأبي الحسن، تولى السفارة من حين وفاة أبي القاسم بن روح عام 326 إلى أن لحق بالرفيق الأعلى عام 329 في النصف من شعبان، فتكون مدة سفارته ثلاثة أعوام، وقبره يزار في منطقه سوق السراي في جانب الرصافة ببغداد. راجع غيبة الطوسي :ص393 وما بعدها.

[716] - عثمان بن سعيد عمری: كنيه‌ی وی ابا عمر سَمّان و به او زیّات اسدی نیز گفته می‌شد. او جلیل القدر بود و نزد ائمه جایگاهی عظیم داشت، از رضایت ائمه برخوردار بود و آنها برای وکیل کردن او از جانب خودشان ع به او اعتماد می‌کردند. به او «سَمّان» گفته می‌شد زیرا وی از تجارت روغن (سَمَن) به عنوان پوششی برای کار خود استفاده می‌کرد؛ زیرا وی مسایل را از شیعیان منتقل می‌کرد و به ائمه ع می‌رسانید و نامه‌های پاسخ و توجیهات را از امامان‌شان ع به آنها می‌رسانید. شیعیان مسایل خود و موارد دیگر را از طریق عثمان بن سعید ارسال می‌نمودند و او نیز به خطر ترس و تقیه آنها را داخل مشک‌های روغن مخفی می‌نمود و برای ابا محمد (ع) می‌برد. او وکیل امام هادی، عسکری و امام مهدی ع بود و نقش واسطه‌ی بین سران موالی شیعه و ائمه را عهده‌دار بود. قبر ایشان همان گونه که شیخ طوسی گفته در سمت غربی مدینة السلام ـ‌بغداد‌ـ می‌باشد و ایشان در میدانی در ابتدای مکانی معروف به «درب جبله‌ی بغداد» زیارت می‌شود. مدت سفارت ایشان برای امام مهدی (ع) پنج سال بود و در تاریخ 266هـ فوت نمود. به غیبت طوسی ص 353 و پس از آن مراجعه نمایید.

[717] - محمد بن عثمان بن سعید عمری، با کنیه‌ی ابا جعفر، وی پس از پدرش داری منزلتی گران‌قدر نزد امام مهدی (ع) بود تا آنجا که پس از پدرش سفارت به شیخ عمری تسلیم شد و جایگاه او در رسانیدن نامه‌های امام مهدی (ع) را عهده‌دار شد.  مدت سفارت ایشان حدود پنج سال بود و در سال 305 هـ فوت نمود و قبر مبارکش نزد مادرشان در خیابان دروازه‌ی کوفه در مکانی که خانه‌اش در آنجا بود، می‌باشد. به غیبت طوسی ص 366 مراجعه نمایید.

[718] - ابوالقاسم حسين بن روح نوبختی: وفات وی در شعبان سال سیصد و بیست شش هجری است و قبر مبارکش در نو بختیه در جایی که خانه‌ی علی بن احمد نوبختی در منطقه‌ی بازار عطاران در شورجه‌ی بغداد است، زیارت می‌شود. مدت سفارت ایشان تقریبا بیست و یک سال بود. شرح حال ایشان را در کتاب غیبت طوسی ص367 به بعد ببینید.

[719] - علی بن محمد سَمُری: کنیه‌ی وی ابو الحسن، سفارت را پس از وفات ابو القاسم بن روح در سال 326 تا هنگام وفاتش نیمه‌ی شعبان سال 329 عهده‌دار شد. مدت سفارت او سه سال و قبر ایشان در منطقه‌ی بازار در سمت شمالی بغداد زیارت می‌شود. به غیبت طوسی ص393 و پس از ان مراجعه نمایید.