پرسش ۱۰۸: معنی: «هم‌کُنیه‌ی عمویش است»، چیست؟

پرسش ۱۰۸:

 معنی:

 «هم‌کُنیه‌ی عمویش است»، 

چیست؟

السؤال/ ۱۰۸: سيدي ومولاي وحبيبي ما معنى الرواية (المكنّى بعمه) ؟ وما معنى (أمت) ؟

المرسل: يعقوب الجابري

آقا، مولا و حبیب من! معنی این روایت «المکنی بعمّه»(هم‌کنیه‌ی عمویش است) چیست؟ همچنین معنی «اَمِت»؟

فرستنده: یعقوب جابری

الجواب: بسم الله الرحمن الرحيم، والحمد لله رب العالمين، وصلى الله على محمد وآل محمد الأئمة والمهديين وسلم تسليماً.

هذا الوصف ورد في أكثر من رواية عنهم(ع)، وهذا يعني التأكيد على أهمية هذا الوصف منهم(ع).

پاسخ:بسم الله الرحمن الرحیم،والحمدلله رب العالمین،وصلی الله علی محمد و آل محمد الائمة والمهدیین وسلّم‌تسلیماً.

این توصیف در چندین روایت از اهل بیت(ع) نقل شده است و این به معنی تأکید آنها بر اهمیت این صفت می‌باشد.

وهذه بعض الروايات:

عن عيسی الخشاب، قال: قلت للحسين بن علي (ع): أنت صاحب هذا الأمر ؟ قال: (لا، ولكن صاحب الأمر الطريد الشريد، الموتور بأبيه، المكنّى بعمّه، يضع سيفه على عاتقه ثمانية أشهر)([417]).

بعضی از این روایت‌ها به شرح زیر می‌باشند:

از عیسی خشاب نقل شده است: به حسین بن علی(ع) گفتم: آیا شما صاحب این امر هستید؟ فرمود: «خیر، صاحب این امر، آن فراری و بی‌خانمان که خون پدرش ستانیده نشده و ملقّب به عمویش است. هشت ماه شمشیرش را بر دوشش حمل می‌کند»([418]).

عن عبد الأعلى بن حصين الثعلبي، عن أبيه، قال: لقيت أبا جعفر محمد بن علي (عليهما السلام) في حج أو عمرة، فقلت له: كبرت سنّي ودق عظمي فلست أدري يقضی لي لقاؤك أم لا، فاعهد إلي عهداً وأخبرني متى الفرج ؟ فقال: (إنّ الشريد الطريد الفريد الوحيد، المفرد من أهله، الموتور بوالده، المكنّى بعمّه، هو صاحب الرايات، واسمه اسم نبي) ([419]).

از عبد الاعلی بن حصین ثعلبی از پدرش روایت شده است که گفت: ابا جعفر محمد بن علی(ع) را در حج یا عمره دیدم. به ایشان گفتم: سنّم زیاد شده و استخوان‌هایم فرسوده گشته است و نمی‌دانم بار دیگر شما را خواهم دید یا نه. عهدی به من بدهید و به من خبر دهید که فرج کِی خواهد بود؟ فرمود: «آن فراری آواره‌ی بی‌همتای تنها، از اهلش به دور، خون پدرش ستانیده نشده، هم‌کنیه‌ی عمویش؛ او همان صاحب پرچم‌ها است و اسمش، اسم پیامبر خواهد بود»([420]).

عن أبي الجارود، عن أبي جعفر محمد بن علي (عليهما السلام)، أنّه قال: (صاحب هذا الأمر هو الطريد الشريد الموتور بأبيه، المكنّى بعمّه، المفرد من أهله، اسمه اسم نبي) ([421]).

از ابو جارود از ابو جعفر محمد بن علی(ع) روایت شده است که فرمود: «صاحب این امر آن فراری آواره که خون پدرش بازخواست نشده، ملقّب به عمویش و از خانواده به دور و اسمش اسم پیامبر است»([422]).

والمراد من الكنية هنا، أي: أبو فلان. وعمّه المقصود في الرواية العباس بن علي (ع).

منظور از کنیه یعنی ابو فلان و منظور از عمویش در این روایت‌ها عباس بن علی(ع) می‌باشد.

والناس عادة تكنّي الرجل بولده الأكبر، وهم(ع) نظرهم إلى الولد الأهم، أي: المهدي أو الحجة الذي يعقبه، أي: الذي يأتي بعده. وتفسير هذه الكنية عن أمير المؤمنين (ع) في خطبة خطبها في الكوفة ونقلها الشيعة والسنة قال (ع) : (بسم الله الرحمن الرحيم الحمد لله بديع السموات وفاطرها ...... ثم قال: لو شئت لأوقرت من تفسير فاتحة الكتاب سبعين بعيراً ﴿ق وَالْقُرْآنِ الْمَجِيدِ﴾ ....... سبحان القديم، يفتح الكتاب ويقرأ الجواب، يا أبا العباس أنت إمام الناس، سبحان من يحيي الأرض بعد موتها وترد الولايات إلى بيوتها. يا منصور تقدم إلى بناء الصور ذلك تقدير العزيز العليم) ([423]).

به طور عادی مردم مرد را به فرزند بزرگش نسبت می دهند ولی نظر ائمه(ع) بر مهم‌ترین فرزند می‌باشد یعنی مهدی یا حجتی که پس او است، یا کسی که بعد از او می‌آید. تفسیر این کنیه از امیرمؤمنان علی(ع) در خطبه‌ای که در کوفه ایراد فرمود و شیعه و سنی آن را نقل نموده‌اند، چنین است: «بسم الله الرحمن الرحیم، حمد و ستایش مخصوص خداوند پدید آورنده‌ی آسمان‌ها است.... سپس فرمود: اگر بخواهم از تفسیر سوره‌ی فاتحة الکتاب به اندازه‌ی هفتاد بار شتر تفسیر می‌کنم «ق، والقُرآنِ الْمَجیدَ» (ق، قسم به قرآن مجید).... پاک و منزه است آن قدیم، کتاب را باز می‌کند و پاسخ را می‌خواند، ای ابا العباس تو امام مردم هستی، پاک و منزه است خدایی که زمین را پس از مردنش زنده ساخت و  ولایت‌ها را به خانه‌هاشان بازگردانید ای منصور، برای ساختن صور پا پیش بگذار که این، تقدیر عزیز علیم است»([424]).

وأمت؛ كان شعار المسلمين في بدر يعرفون به بعضهم، والأمت: تعني الارتفاع والانخفاض، قال تعالى: ﴿لا تَرَى فِيهَا عِوَجاً وَلا أَمْتاً﴾([425])، والمراد منها في الشعار تسوية الارتفاع بالانخفاض واستقامة الطريق بموت الباطل وإقامة الحق. وأمت دعاء إلى الله بإماتة الباطل وإقامة الحق، وتحريضٌ للمؤمنين لإماتة الباطل وإقامة الحق.

اَمِت، شعار مسلمانان در جنگ بدر بود و همدیگر را با آن می‌شناختند. اَمِت به معنی بالا و پایین کردن است. خداوند متعال می‌فرماید: « هيچ کجی و پستی و بلندی در آن نمی‌بینی »([426])  و منظور از آن در این شعار، هموار کردن بلندی با پستی و باز کردن راه با از بین بردن باطل و بر پا کردن حق می‌باشد. اَمِت، دعایی به سوی خداوند برای از بین بردن باطل و بر پا کردن حق، و تحریک مؤمنان برای از بین بردن باطل و بر پا داشتن حق می‌باشد.

وفي جلوس الصلاة بعد السجود تقيم رجلك اليمين على اليسار، ومعنى هذا الجلوس: اللهم أقم الحق وأمت الباطل.

در نشستن نماز بعد از سجده، پای چپ را زیر پای راست قرار می‌دهی و این نوع نشستن به این معنی است که: خداوندا، حق را به پا دار و باطل را از بین ببر.

******

[417]- كمال الدين وتمام النعمة للشيخ الصدوق: ص 318، الإمامة والتبصرة لابن بابويه القمي: ص 115.

[418] - کمال الدین و تمام النعمة شیخ صدوق: ص 318  ؛  امامت و تبصره ابن بابویه قمی: ص 115.

[419]- كتاب الغيبة لمحمد بن ابراهيم النعماني: ص178.

[420] - غیبت محمد بن ابراهیم نعمانی: ص 178.

[421]- كتاب الغيبة لمحمد بن ابراهيم النعماني: ص179.

[422] - غیبت محمد بن ابراهیم نعمانی: ص 179.

[423]- إلزام الناصب في إثبات الحجة الغائب - للشيخ علي اليزدي الحائري: ج2 ص209.

[424] - الزام الناصب در اثبات حجّت غایب - شیخ علی یزدی حائری: ج 2 ص 209.

[425]- طـه: 107.

[426] - طه: 107.