پرسش ۱۰۴: معنای آیه‌ی ﴿أَوَلَمْ يَرَوْا أَنَّا نَأْتِى ٱلْأَرْضَ نَنقُصُهَا....﴾

پرسش ۱۰۴:

 معنای آیه‌ی ;

﴿أَوَلَمْ يَرَوْا أَنَّا نَأْتِى ٱلْأَرْضَ نَنقُصُهَا....﴾

سؤال/ ١٠٤: ما معنى قوله تعالى: ﴿أَوَلَمْ يَرَوْا أَنَّا نَأْتِي الْأَرْضَ نَنْقُصُهَا مِنْ أَطْرَافِهَا وَاللَّهُ يَحْكُمُ لا مُعَقِّبَ لِحُكْمِهِ وَهُوَ سَرِيعُ الْحِسَابِ﴾([410])، وقوله تعالى: ﴿أَفَلا يَرَوْنَ أَنَّا نَأْتِي الْأَرْضَ نَنْقُصُهَا مِنْ أَطْرَافِهَا أَفَهُمُ الْغَالِبُونَ﴾([411])؟

معنای این سخن خداوند متعال چیست:(آيا هنوز ندانسته‌اند که ما از اطراف اين زمين می‌کاهيم، و خداوند حکم می‌کند، و هيچ چيز حکم او را فسخ نمی‌کند، و او سريعا الحساب است؟)([412]) و نیز می‌فرماید:(آيا نمی‌بينند ما قصد اين زمين می‌کنيم و از اطراف آن می‌کاهيم؟ آيا آنها پيروز‌ند؟)([413]).

الجواب: الأرض تزداد بنزول النطف إليها وتنقص بارتفاع النطف منها، وتحصل هذه الزيادة والنقصان بدخول إنسان جديد إلى هذا العالم الجسماني، أو بخروج إنسان من هذا العالم الجسماني بالموت. والمذكور في الآيات هو نقص الأرض أي بخروج النطف منها بسبب الموت.

پاسخ: با فرود آمدن نطفه‌ها بر زمین، بر آن افزوده و با بالا رفتن نطفه‌ها، از آن کاسته می‌شود و این زیادت و نقصان به سبب وارد شدن انسانی جدید به این عالم جسمانی یا خروج انسان از این عالم جسمانی به وسیله‌ی مرگ، می‌باشد. در آیات ذکر شده فروکاستن زمین، یعنی با خارج شدن نطفه از آن به سبب مرگ ایجاد می شود.

أما أطراف الأرض فهم الحجج(علیهم السلام) من الأنبياء والمرسلين والأئمة(علیهم السلام)، فطرف الشيء نهايته وآخره أو بدايته وأوله، وفي طرف الأرض الحجة علیه السلام على أهل الأرض؛ لأنه سبب الفيض النازل من السماء إلى الأرض، فموضع اتصال هذا الفيض هو أطراف الأرض، وذلك أنّ هذا الفيض هو نور يتجلى في الأرض من الطرف إلى الطرف، ولولاه لساخت الأرض بأهلها ولعادت عدماً.

اما اطراف و کناره‌های زمین همان حجت‌های الهی از انبیا، فرستادگان و ائمه(علیه السلام) می‌باشند و کناره‌ی چیزی یعنی نهایت و آخر آن یا سرآغاز و اولش. در کناره‌ی زمین، حجت بر اهل زمین می‌باشد؛ چرا که او سبب فیض نازل شونده از آسمان بر زمین است؛ پس موضع اتصال این فیض، همان اطراف و کناره‌هایی زمین می‌باشد و این از آن رو است که این فیض همان نوری است که در زمین از یک طرف به طرف دیگر متجلّی می‌شود و اگر او نبود، زمین اهلش را فرو می‌برد و به عدم بازمی‌گشت.

فالحجة هو أطراف الأرض وهو البداية والنهاية، وهو الأول والآخر، فبموت الحجة(علیه السلام) تنقص الأرض من أطرافها، ولولا وجود من يخلفه حجة لله في أرضه لساخت الأرض بأهلها، إذا خلت من موضع لنزول فيض الله ونور الله سبحانه وتعالى إلى الأرض:

پس حجت، همان طرف و کناره‌ی زمین است، و او ابتدا است و انتها، و او اوّل است و آخر. با مرگ حجت(علیه السلام) از اطراف و کناره‌های زمین کاسته می‌شود و اگر نبود کسی که جانشین او ـ‌حجتی برای خداوند در زمینش‌ـ باشد، زمین اهلش را در خود فرومی‌برد، اگر زمین از موضع نازل شدن فیض خداوند و نور خداوند سبحان و متعال، خالی گردد:

﴿وَإِنْ مَا نُرِيَنَّكَ بَعْضَ الَّذِي نَعِدُهُمْ أَوْ نَتَوَفَّيَنَّكَ فَإِنَّمَا عَلَيْكَ الْبَلاغُ وَعَلَيْنَا الْحِسَابُ * أَوَلَمْ يَرَوْا أَنَّا نَأْتِي الْأَرْضَ نَنْقُصُهَا مِنْ أَطْرَافِهَا وَاللَّهُ يَحْكُمُ لا مُعَقِّبَ لِحُكْمِهِ وَهُوَ سَرِيعُ الْحِسَابِ﴾([414]).

(اگر پاره‌ای از آنچه را که به آنها وعده کرده‌ايم به تو بنمايانيم، يادتو را(پيش از وقت) بميرانيم، در هر حال آنچه بر عهده‌ی تو است تبليغ است و آنچه بر عهده‌ی ما است، حساب کشيدن * آيا هنوز ندانسته‌اند که ما از اطراف اين زمين می‌کاهيم، و خداوند حکم می‌کند، و هيچ چيز حکم او را فسخ نمی‌کند، و او سريع الحساب است؟).([415])

﴿بَلْ مَتَّعْنَا هَؤُلاءِ وَآبَاءَهُمْ حَتَّى طَالَ عَلَيْهِمُ الْعُمُرُ أَفَلا يَرَوْنَ أَنَّا نَأْتِي الْأَرْضَ نَنْقُصُهَا مِنْ أَطْرَافِهَا أَفَهُمُ الْغَالِبُونَ﴾([416]).

(بلکه ما آنها و پدرانشان را بهره‌مند کرديم تا آنجا که عمرشان به درازا کشيد. آيا نمی‌بينند ما قصد اين زمين می‌کنيم و از اطراف آن می‌کاهيم؟ آيا آنها پيروز‌اند؟).([417])

وفي كلتي الآيتين تذكير بالموت والرجوع إلى الله الذي لابد منه، فإذا كان موت الحجج(علیهم السلام) ووفاتهم أمراً حتمياً، فموت من سواهم من الناس الغافلين عن ذكر الله أولى وأحجى، ﴿وَمَا جَعَلْنَا لِبَشَرٍ مِنْ قَبْلِكَ الْخُلْدَ أَفَإِنْ مِتَّ فَهُمُ الْخَالِدُونَ﴾([418]).

در هر دو آیه یادآوری مرگ و بازگشت به خداوند که از آن گریزی نیست وجود دارد، که اگر مرگ حجت‌ها(علیه السلام) و وفات آنها رخدادی حتمی باشد، پس مرگ دیگر مردمان غافل از ذکر خدا اولی و منطقی‌تر می‌باشد:(ما پيش از تو هيچ بشری را جاودان نساخته‌ايم. اگر تو نيز بميری، چگونه آنها جاودان بمانند؟).([419])

******

[410]- الرعد :41.

[411]- الأنبياء : 44.

[412]- رعد: 41.

[413]- انبیا: 44.

[414]- الرعد : 40 – 41.

[415]- رعد: 40 - 41.

[416]- الأنبياء : 44.

[417]- انبیا: 44.

[418]- الأنبياء : 34.

[419]- انبیا: 34.