پرسش ۸۹: معنای آیه‌ی ﴿إِذْ قَالَ يُوسُفُ لِأَبِيهِ....﴾(آنگاه که يوسف به پدرش گفت....).

پرسش ۸۹: 

معنای آیه‌ی ﴿إِذْ قَالَ يُوسُفُ لِأَبِيهِ....﴾(آنگاه که يوسف به پدرش گفت....).

سؤال/ ۸۹: ما معنى الآية: ﴿إِذْ قَالَ يُوسُفُ لَأَبِيهِ يَا أَبَتِ إِنِّي رَأَيْتُ أَحَدَ عَشَرَ كَوْكَباً وَالشَّمْسَ وَالْقَمَرَ رَأَيْتُهُمْ لِي سَاجِدِينَ﴾([320])؟

معنای این آیه چیست:(آنگاه که يوسف به پدرش گفت: ای پدر، در خواب يازده ستاره و خورشيد و ماه را ديدم، ديدم که سجده‌ام می‌کنند).([321])

الجواب: هذه رؤيا رآها يوسف(علیه السلام) وقد تحققت، ومعناها: الشمس والقمر، يعقوب و راحيل أم يوسف(علیه السلام)، والأحد عشر كوكباً إخوة يوسف، وسجودهم ليوسف(علیه السلام) أي إنّ يوسف قبلة لهم.

پاسخ: این رؤیایی بود که یوسف دید و به حقیقت پیوست، و معنایش این است که: خورشید و ماه، یعقوب و راحیل مادر یوسف(علیها السلام)، و یازده ستاره، برادران یوسف هستند. سجده‌گزاردن آنها برای یوسف(علیه السلام) به این معنا بود که یوسف قبله‌ی آنها می‌باشد.

والقبلة تقصد ويحجّ إليها([322])، وقد تحقق هذا فقد قصدوا في النهاية يوسف(علیه السلام)، وحجوا إليه واستقروا معه في مصر، وبقيت ذرية يعقوب (علیه السلام) في مصر إلى أن بعث موسى(علیه السلام) وأخرجهم من مصر، هذا فيما مضى وخبر من كان قبلكم.

قبله همان چیزی است که قصدش می روند و به سویش حج به جا آورده می‌شود([323])، و این موضوع محقق شد و آنها در نهایت، یوسف(علیه السلام) را قصد کردند و به سویش حج گزاردند و با او در مصر استقرار یافتند، و نسل یعقوب(علیه السلام) در مصر باقی ماند تا اینکه موسی(علیه السلام) به بعثت رسید و آنها را از مصر خارج نمود. این در مورد زمان گذشته است و خبر کسانی است که پیش از شما بوده‌اند.

أما فيما بقى، فالشمس: رسول الله محمد(صلی الله علیه و آله و سلم)، والقمر: علي(علیه السلام)، والأحد عشر كوكباً هم: فاطمة والحسن والحسين وعلي بن الحسين ومحمد بن علي وجعفر بن محمد وموسى بن جعفر وعلي بن موسى ومحمد بن علي وعلي بن محمد والحسن بن علي(علیهم السلام)، أما يوسف فهو الإمام المهدي(علیه السلام).

و اما در آنچه باقی مانده: خورشید، پیامبر خدا محمد(صلی الله علیه و آله و سلم) است و ماه، علی(علیه السلام) می‌باشد. یازده ستاره نیز فاطمه، حسن، حسین، علی بن الحسین، محمد بن علی، جعفر بن محمد، موسی بن جعفر، علی بن موسی، محمد بن علی، علی بن محمد، الحسن بن علی(علیه السلام) هستند، و یوسف، امام مهدی(علیه السلام) می‌باشد.

وسجودهم له: أي إنه يُقصد إليه وقبلتهم التي يرومون الوصول إليها صلوات الله عليهم فهو خاتمهم، والإمام المهدي(علیه السلام) هو المنفذ لشريعة الله في أرضه، والرسول محمد(صلی الله علیه و آله و سلم) جاء بالشريعة الإسلامية ليطبقها وينفذها في النهاية الإمام المهدي(علیه السلام)، فالرسول(صلی الله علیه و آله و سلم) والإمام علي(علیه السلام) وفاطمة (علیهاالسلام) والأئمة(علیهم السلام) جميعهم ممهدون لدولة لا إله إلا الله التي سيقيمها الإمام المهدي(علیه السلام) على الأرض، بل إنه صلوات الله عليه قبلة جميع الأنبياء والمرسلين، فجميعهم مهدوا ويمهدون لإعلاء كلمة الله، والإمام المهدي(علیه السلام) هو من سيعلي كلمة الله، فهو قبلة لهم من حيث إنه منفذ شريعة الله.

و سجودشان برای او به این معنا است که آن حضرت(علیه السلام) همان کسی است که قصد شده و همان قبله‌ی آنها است که در پِی رسیدن به آن می‌باشند که سلام و صلوات خداوند بر همگی‌شان باد و او، خاتم آنها می‌باشد. امام مهدی(علیه السلام) جاری کننده‌ی شریعت خداوند بر زمینش می‌باشد و حضرت محمد(صلی الله علیه و آله و سلم) دین اسلام را آورده تا در نهایت امام مهدی(علیه السلام) آن را پیاده و جاری نماید؛ بنابراین پیامبر، امام علی، فاطمه(علیها السلام) و ائمه(علیه السلام) همگی زمینه‌ساز حکومت لا اله الا الله هستند که امام مهدی(علیه السلام) بر روی زمین برپا خواهد نمود. حتی آن حضرت در واقع، قبله‌ی تمام انبیا و فرستادگان(علیه السلام) می‌باشد و همگی آنها برای برافراشتن کلمه‌ی الله بسترسازی کرده و می‌کنند و امام مهدی(علیه السلام) همان کسی است که کلمه‌ی الله را برمی‌افرازد؛ پس آن حضرت(علیه السلام) از آنجا که جاری کننده‌ی شریعت الهی است، قبله‌ی آنها به شمار می‌رود‌.

ولا تتوهم أنّ القبلة أفضل ممن يستقبلها على الدوام، فرسول الله محمد(صلی الله علیه و آله و سلم) يستقبل الكعبة وهو أفضل منها قطعاً. وقد رآه رسول الله(صلی الله علیه و آله و سلم) في المعراج هو والأئمة(علیهم السلام) وقد ميزه رسول الله(صلی الله علیه و آله و سلم) عنهم، فقال ما معناه: وقائمهم في أوسطهم وكأنه كوكب دري([324])؛ وذلك لأن نوره سيشرق على كل بقعة في الأرض وسلطانه سيهيمن على كل الأرض، قال تعالى : ﴿ وَأَشْرَقَتِ الْأَرْضُ بِنُورِ رَبِّهَا ﴾([325])، ورب الأرض: هو الإمام المهدي(علیه السلام) كما ورد عنهم(علیهم السلام)([326]).

چنین گمان نشود که قبله همیشه برتر از کسی است که به آن رو می‌کند. پیامبر خدا حضرت محمد(صلی الله علیه و آله و سلم) به سوی قبله می‌رود‌ و حال آنکه قطعاً برتر از آن می‌باشد، و پیامبر خدا(صلی الله علیه و آله و سلم) در معراج، او(قائم) (علیه السلام) و ائمه را دیده و پیامبر خدا او را از میان آنها تشخیص داده است و جمله‌ای با این مضمون می‌فرماید:(و قائم آنها در میان آنها بود و گویی چون اختری درخشان بود)؛([327]) و این از آن رو است که نور آن حضرت(علیه السلام) تمام نقاط زمین را روشن خواهد کرد و حکومت او تمام زمین را به زیر سلطه در خواهد آورد. حق تعالی می‌فرماید:(و زمين به نور پروردگارش روشن شود)([328])  و طبق روایاتی که از معصومین(علیه السلام) وارد شده است، پروردگار زمین، امام مهدی(علیه السلام) می‌باشد.([329])

******

[320]- يوسف : 4.

[321]- یوسف: 4.

[322]- مر علينا في الجزء الثاني من المتشابهات / سؤال(87) معنى القبلة وحقيقتها وما السبب وراء وجودها، فراجع.

[323]- در جلد سوم متشابهات مطرح گردید / پرسش 87: معنای قبله و واقعیت آن و علت وجودی آن.

[324]- عن أمير المؤمنين(علیه السلام) قال:(قال رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم): لما اسري بي إلى السماء أوحى إلي ربي عزوجل ..... إلى أن قال: فقال: ارفع رأسك فرفعت رأسي وإذا أنا بأنوار علي وفاطمة والحسن والحسين، وعلي بن الحسين، ومحمد بن علي، وجعفر بن محمد، وموسى بن جعفر، وعلي بن موسى، ومحمد بن علي، وعلي بن محمد؟ والحسن بن علي، و "م ح م د" بن الحسن القائم في وسطهم كأنه كوكب دري، قلت: يا رب ومن هؤلاء؟ قال: هؤلاء الأئمة وهذا القائم الذي يحلل حلالي ويحرم حرامي وبه أنتقم من أعدائي، وهو راحة لأوليائي، وهو الذي يشفي قلوب شيعتك من الظالمين والجاحدين والكافرين .... ) كمال الدين وتمام النعمة : ص252.

[325]- الزمر : 69.

[326]- عن أبي عبد الله(علیه السلام)، قال:(إذا قام قائمنا أشرقت الأرض بنور ربها، واستغنى العباد عن ضوء الشمس ونور القمر وذهبت الظلمة) الإرشاد للشيخ المفيد : ص 363.

وعن المفضل بن عمر أنه سمع أبا عبد الله(علیه السلام) يقول في قوله: " وأشرقت الأرض بنور ربها " قال:(رب الأرض يعني إمام الأرض، فقلت: فإذا خرج يكون ماذا ؟ قال: إذاً يستغني الناس عن ضوء الشمس ونور القمر، ويجتزون بنور الامام ) تفسير القمي : ج2 ص253.

[327]- از امیر المؤمنین ع روایت شده است که فرمود:(رسول خدا(صلی الله علیه و آله و سلم) فرمود: وقتی مرا به آسمان بردند خداوند عزّوجل به من فرمود: .... تا آنجا که فرمود: خداوند عزّوجل فرمود: سرت را بلند کن. سرم را بالا گرفتم و خود را در برابر انوار علی، فاطمه، حسن، حسین، علی بن الحسین، محمد بن علی، جعفر بن محمد، موسی بن جعفر، علی بن موسی، محمد بن علی، علی بن محمد، حسن بن علی و «م ح م د» بن الحسن قائم که در وسط آنها همچون ستاره‌ای درخشان بود دیدم. عرض کردم: پروردگارا! اینان چه کسانی هستند؟ فرمود: اینها امامان هستند و این قائمی است که حلالم را حلال و حرامم را حرام می‌کند و با او از دشمنانم انتقام می‌گیرم. او آرامش و آسودگی اولیای من است و او همان کسی است قلب‌های شیعیان تو را از ظالمان، منکران و کافران بهبود می‌دهد....). کمال الدین و تمام النعمة: ص 252.

[328]- زمر: 69.

[329]- از ابو عبدالله(علیه السلام) روایت شده است که فرمود:(هنگامی که قائم ما قیام کند زمین با نور پروردگارش روشن می‌شود و بندگان از نور خورشید و نور ماه بی‌نیاز می‌شوند و ظلمت می‌رود). ارشاد شیخ مفید: ص 363.