پرسش ۱۳۶: معنای فرمایش امیرالمؤمنین (علیه السلام) در دعای صباح چیست؟ (عقل من مغلوب است).

پرسش ۱۳۶:

 معنای فرمایش امیرالمؤمنین (علیه السلام): (عقل من مغلوب است) در دعای صباح چیست؟

سؤال/ ١٣٦: ما معنى قول أمير المؤمنين (علیه السلام) في دعاء الصباح: (عقلي مغلوب) ([164]) ؟

معنای این فرمایش امیرالمؤمنین (علیه السلام) «عقلی مغلوب» (عقل من مغلوب است) در دعای صباح چیست؟

الجواب: بسم الله الرحمن الرحيم

والحمد لله رب العالمين، وصلى الله على محمد وآل محمد الأئمة والمهديين

من جهة الأنا والظلمة، فلو لم يكن فيه هذا الحال لكان محمد(صلی الله علیه و آله و سلم)، وكان في مرتبة ﴿إنا فتحنا لك فتحاً مبيناً﴾([165])، وهي مرتبة محمد(صلی الله علیه و آله و سلم)، فكما ذكرتُ سابقاً في سورة الفاتحة ([166])، وفي المتشابهات ([167]) أن محمداً (صلی الله علیه و آله و سلم) فُتح له وكُشف له غطاء اللاهوت، فهو في حالة خفقٍ بين الفناء فلا يبقى إلا الله الواحد القهار، وبين العودة إلى الأنا والشخصية.

پاسخ:

بسم الله الرحمن الرحیم

والحمد لله رب العالمین، و صلی الله علی محمد و آل محمد الائمة و المهدیین و سلم تسلیماً.

از جهت من (أنا) و ظلمت می‌باشد، و اگر این حالت در او نبود، حضرت محمد (صلی الله علیه و آله و سلم) می‌شد و در جایگاه ﴿ ما برای تو پيروزی نمايانی را مقدّر کرده‌ايم﴾([168])  قرار می‌گرفت، که جایگاه حضرت محمد (صلی الله علیه و آله و سلم) می‌باشد. همان‌طور که پیش‌تر در سوره‌ی فاتحه([169]) و در کتاب متشابهات([170]) بیان داشتم، برای حضرت محمد (صلی الله علیه و آله و سلم) فتح و گشایش حاصل شد و پرده‌ی لاهوت برای آن حضرت برداشته شد و او در این حالت در فنا که جز خداوند واحد قهار باقی نمی‌ماند و در بازگشت به من و شخصیت، به نوسان درآمد.

وعلي (علیه السلام) لم يُكشف له هذا الغطاء، وقد ذكر هذا هو (علیه السلام) عندما قال: (لو كُشف لي الغطاء لما ازددت يقيناً)([171])، أي الذي كشف لمحمد(صلی الله علیه و آله و سلم)، وإلا فهو كُشف له الغطاء دون مرتبة محمد(صلی الله علیه و آله و سلم).

این حجاب و پوشش برای حضرت علی (علیه السلام) برداشته نشد و آن حضرت این موضوع را هنگامی که فرمود: «اگر پرده از جلوی روی من برداشته شود، چیزی بر یقینم افزوده نگردد»،([172]) بیان داشته است که مراد، آن حجابی است که برای حضرت محمد (صلی الله علیه و آله و سلم) مکشوف گردید وگرنه برای آن حضرت (علیه السلام) نیز در جایگاهی پایین‌تر از حضرت محمد (صلی الله علیه و آله و سلم) حجاب گشوده شده است.

******

[164]- دعاء الصباح / مفاتيح الجنان.

[165]- الفتح : 1.

[166]- أسرار الإمام المهدي - شيء من تفسير سورة الفاتحة : مراتب أسماء الله تعالى / المرتبة الثالثة.

[167]- أسرار الإمام المهدي (المتشابهات) : ج2 / سؤال (28) حول الحجب النورانية والظلمانية وموارد أخرى ، فراجع.

[168]- فتح: 1.

[169]- اسرار امام مهدی ـ گزیده‌ای از تفسیر سوره‌ی فاتحه: مراتب اسم‌های خداوند متعال: مرتبه‌ی سوم.

[170]- اسرار امام مهدی ـ متشابهات: ج 2 پرسش 28 درباره‌ی حجاب‌های نورانی و ظلمانی و سایر موارد.

[171]- المناقب لابن شهر اشوب : ج1 ص317، المناقب للخوارزمي : ص375.

[172]- مناقب ابن شهر آشوب: ج 1 ص 317 ؛  مناقب خوارزمی: ص 375.