پرسش ۱۴۷: آیا تمام قرآن از طریق جبرئیل (علیه السلام)نازل شده است؟

پرسش ۱۴۷:

آیا تمام قرآن از طریق جبرئیل (علیه السلام)نازل شده است؟

سؤال/ ١٤٧: يقول السيد كمال الحيدري: (إن عدداً من الآيات القرآنية لم تنـزل على الرسول (صلی الله علیه و آله و سلم)  عن طريق جبرائيل (علیه السلام)، لعدم استطاعة جبرائيل (علیه السلام) أن يتحمل ثقل هذه الآيات الكريمة، وقد أخذها الرسول الأعظم (صلی الله علیه و آله و سلم)  مباشرة من الله سبحانه وتعالى في المعراج عندما تركه جبرائيل (علیه السلام) عند سدرة المنتهى).

فهل هذا صحيح جزاكم الله خيراً؟ أبو مريم.

سید کمال حیدری می‌گوید: «برخی از آیات قرآن، از طریق جبرئیل(علیه السلام) بر پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) نازل نشده است؛ زیرا جبرئیل(علیه السلام) طاقت تحمّل سنگینی این آیات کریم را نداشته و پیامبر اعظم این آیات را به طور مستقیم از خداوند سبحان و متعال در معراج هنگامی که جبرئیل(علیه السلام) آن حضرت را در سدرة المنتهی ترک کرد گرفته است».

آیا این مطلب صحیح است؟! خداوند پاداش نیکو به شما عطا فرماید!

  ابو مریم.

الجواب: بسم الله الرحمن الرحيم

والحمد لله رب العالمين، وصلى الله على محمد وآل محمد الأئمة والمهديين

القرآن هو الحجاب الذي يخفق بين الله سبحانه وتعالى وبين محمد (صلی الله علیه و آله و سلم) ، وفي مرتبة معرفة محمد (صلی الله علیه و آله و سلم)  للقرآن يكون محمد (صلی الله علیه و آله و سلم)  هو هذا الحجاب، فيكون هو القرآن، فيخفق بين فناء في الذات الإلهية فلا يبقى إلا الله الواحد القهار، وبين عودة الأنا والإنسانية، فيكون محمد (صلی الله علیه و آله و سلم)  المخلوق الأول ﴿قُلْ إِنْ كَانَ لِلرَّحْمَنِ وَلَدٌ فَأَنَا أَوَّلُ الْعَابِدِينَ﴾([362])، وفي هذه المرتبة لا يعرف القرآن إلا محمد (صلی الله علیه و آله و سلم) ، ولا يعرفه حتى أفضل الخلق من بعده، وهم علي وفاطمة والأئمة (صلی الله علیه و آله و سلم)  والمهديون والأنبياء والمرسلون فضلاً عن ملائكة الله المقربين، وجبرائيل (علیه السلام) منهم.

پاسخ:

بسم الله الرحمن الرحیم

والحمد لله رب العالمین، و صلی الله علی محمد و آل محمد الائمة و المهدیین و سلم تسلیماً.

قرآن، همان حجابی است که میان خداوند سبحان و متعال و حضرت محمد(صلی الله علیه و آله و سلم) در نوسان است و در مرتبه‌ی شناخت حضرت محمد(صلی الله علیه و آله و سلم) نسبت به قرآن، آن حضرت(صلی الله علیه و آله و سلم) خودش حجاب می‌شود و او خود، قرآن می‌باشد و میان فنا در ذات الهی که چیزی باقی نمی‌ماند جز خدای واحد قهّار‌ و حالت بازگشت به من و انسانیّت، در نوسان است. پس حضرت محمد(صلی الله علیه و آله و سلم) مخلوق اول می‌باشد: ﴿ بگو: اگر خدای رحمان را فرزندی می‌بود، من نخستين پرستندگان می‌بودم).([363])در این جایگاه و مرتبه کسی جز حضرت محمد(صلی الله علیه و آله و سلم) قرآن را نمی‌شناسد حتی برترین خلق پس از او یعنی علی(علیه السلام)، فاطمه (علیها السلام) و ائمه(علیهم السلام)، مهدیّین(علیهم السلام)، پیامبران(علیهم السلام) و مرسلین! چه برسد به فرشتگان مقرّب الهی که جبرئیل(علیه السلام) از جمله‌ی آنها می‌باشد.

فجبرائيل (علیه السلام) ليس له طاقة على معرفة أو تحصيل آيات القرآن في هذه المرتبة بل وحتى دون هذه المرتبة، حتى تصل النوبة في التنـزل والتجلي إليه وإلى ملائكة الله المقربين (علیه السلام)، فيعلمون من القرآن ما شاء الله لهم أن يعلموا، لما أظهره وجلاّه في عوالمهم (علیهم السلام)، وهو في تلك العوالم نور كلي في السماء السابعة، ومثال تفصيلي في السماوات الستة.

بنابراین جبرئیل (علیه السلام) در این جایگاه و حتی در پایین‌تر از آن، تاب و تحمّل شناخت یا به دست آوردن آیات قرآنی را ندارد؛ تا اینکه نوبت به نازل کردن و تجلّی آیات به او و فرشتگان مقرّب الهی برسد؛ که در این صورت آنچه خداوند در عوالمشان از آنچه آشکار و ظاهر نموده، برای آنها اراده فرموده تا بدانند، از قرآن خواهند دانست؛ که در این عوالم، قرآن، نور کلی در آسمان هفتم و مثال تفصیلی در آسمان‌های شش‌گانه می‌باشد.

والقرآن الذي بين أيدينا هو ألفاظ تقرب ذلك النور، والمثال بالمعنى الذي تدل عليه هذه الألفاظ، والأرواح الكافرة وغير الموقنة لا تستطيع أن تنطق بحرف واحد من القرآن.

قرآنی که در دسترس ما هست، الفاظی است که نزدیک آن نور می‌باشد و مثالی است از معنایی که این الفاظ بر آن دلالت دارد، و ارواح کافر و فاقد یقین نمی‌توانند حتی به یک حرف از قرآن تکلّم کنند.

بلى، ألسنة بعض الناس تصوت بهذه الحروف القرآنية في هذا العالم وإن كانوا كافرين في الحقيقة، ولكن أرواحهم غير قادرة على النطق به، وكذلك الجن الكافر غير قادرين حتى على التصويت بحروفه في هذا العالم؛ لأن أجسادهم لطيفة وقريبة من أرواحهم، قال تعالى: ﴿وَمَا تَنَزَّلَتْ بِهِ الشَّيَاطِينُ * وَمَا يَنْبَغِي لَهُمْ وَمَا يَسْتَطِيعُونَ * إِنَّهُمْ عَنِ السَّمْعِ لَمَعْزُولُونَ﴾([364]).

آری، زبان برخی مردمان این حروف قرآنی را در این عالم ادا می‌کند هر چند در حقیقت کافر باشند ولی ارواح آنها قادر به نطق و سخن گفتن به این الفاظ قرآن نیست. به همین صورت جنّیان کافر حتی نمی‌توانند در این عالم به حروف قرآن آواز دهند؛ چرا که اجساد آنها لطیف و نزدیک به ارواح شان می‌باشد. حق تعالی می‌فرماید: ﴿ و اين قرآن را شياطين نازل نکرده‌اند * آنان نه در خورِ اين کارند و نه توان آن دارند * شياطين از شنيدن (وحی) معزول داشته شده‌اند).([365])

وقال تعالى: ﴿لا يَمَسُّهُ إِلَّا الْمُطَهَّرُونَ﴾([366])، أي إنّ أرواحهم لا تنطق بحروفه.

و نیز می‌فرماید: ﴿ که جز پاکان بر آن دست نیازند ﴾ یعنی ارواح آنها به حروف قرآن گویا نیست.

أما جبرائيل (علیه السلام) فقادر بقدرة الله سبحانه وتعالى أن ينطق بحروف القرآن، وينقلها لمحمد(صلی الله علیه و آله و سلم) في هذا العالم، أي لروح محمد (صلی الله علیه و آله و سلم)  المدبرة لجسد محمد (صلی الله علیه و آله و سلم)  في هذا العالم.

اما جبرئیل(علیه السلام) به قدرت خداوند سبحان و متعال این توانایی را دارد که به حروف قرآن نطق کند و آنها را در این عالم به حضرت محمد(صلی الله علیه و آله و سلم) منتقل نماید؛ یعنی به روح حضرت محمد(صلی الله علیه و آله و سلم) که در این عالم بدن آن حضرت را تدبیر می‌کند.

أما حقيقة القرآن التي بيّنتها في بداية الكلام فجبرائيل (علیه السلام) غير قادر على تحمّلها، بل إن محمداً (صلی الله علیه و آله و سلم)  يأخذها من الله سبحانه وتعالى.

اما در مورد حقیقتِ قرآن که در ابتدای سخن به آن اشاره نمودم، جبرئیل(علیه السلام) قادر به تحمّل آن نیست؛ بلکه این حضرت محمد(صلی الله علیه و آله و سلم) است که آن را از خداوند سبحان و متعال برمی‌گیرد.

بقي أن تعرف أن جبرائيل (علیه السلام) ينقل القرآن من محمد (صلی الله علیه و آله و سلم)  في الملأ الأعلى إلى محمد (صلی الله علیه و آله و سلم)  في هذا العالم، فالذي يتلقّى القرآن من الله سبحانه وتعالى هو محمد (صلی الله علیه و آله و سلم)  فقط، بل هو المتلقي لجميع الكتب السماوية والرسالات من الله، وجبرائيل (علیه السلام) يأخذ عنه وينقل.

آنچه باقی می‌ماند این است که بدانی جبرئیل (علیه السلام) قرآن را از حضرت محمد(صلی الله علیه و آله و سلم) در ملأ اعلی به حضرت محمد(صلی الله علیه و آله و سلم) در این عالم منتقل می‌کند؛ پس کسی که قرآن را از خداوند سبحان و متعال دریافت می‌دارد فقط حضرت محمد(صلی الله علیه و آله و سلم) است و حتی آن حضرت(صلی الله علیه و آله و سلم) تمام کتاب‌های آسمانی و رسالت‌ها را از خدا دریافت می‌کند و جبرئیل(علیه السلام) از آن حضرت دریافت و منتقل می‌نماید.

ولتتوضح لك الصورة أكثر أضرب هذا المثال: مثل جبرائيل (علیه السلام) كالخلية العصبية التي تنقل الإشارات النورية الكهربائية من الدماغ إلى باقي أعضاء جسم الإنسان كالأرجل، ومحمد (صلی الله علیه و آله و سلم)  هو جسم الإنسان. فمحمد (صلی الله علیه و آله و سلم)  هو الخلق، وهو الكون، وهو كل العوالم المخلوقة، فمحمد (صلی الله علیه و آله و سلم)  هو الألف والياء، وهو الأول والآخر، وهو الظاهر والباطن في الخلق، وتعالى الله سبحانه رب العالمين.

برای اینکه مطلب برای شما بیش‌تر روشن شود مثالی می زنم: مَثَل جبرئیل(علیه السلام) مانند یک سلول عصبی است که سیگنال‌های نوری و الکترونیکی را از مغز به دیگر اعضای بدن انسان مانند پاها می‌رساند و حضرت محمد(صلی الله علیه و آله و سلم) همانند بدن انسان می‌باشد. پس آن حضرت همان خلق، و همان هستی، و او تمام عوالم مخلوق می‌باشد. حضرت محمد(صلی الله علیه و آله و سلم) الف و یا است، او اول و آخر است و او ظاهر و باطن در خلق است؛ و تعالی الله سبحانه رب العالمین.

أرجو أن تكون قد عرفت مما تقدم: أنّ جبرائيل (علیه السلام) ينقل القـرآن من الله سبحانه إلى محمـد (صلی الله علیه و آله و سلم)  بواسطة محمد، وإن جبرائيل (علیه السلام) لم ينقل حقيقة القرآن التامة عند محمد (صلی الله علیه و آله و سلم)  من الله لمحمد (صلی الله علیه و آله و سلم) ، بل إن محمداً (صلی الله علیه و آله و سلم)  أخذها من الله سبحانه وتعالى. وأنّ جبرائيل نقل كل القرآن الموجود بين أيديكم من الله لمحمد (صلی الله علیه و آله و سلم) ، ولا توجد آية في القرآن إلا وجبرائيل (علیه السلام) ناقلها لمحمد (صلی الله علیه و آله و سلم). وفي القرآن آية دالة على أن ناقله كله هو جبرائيل (علیه السلام)، قال تعالى: ﴿إِنَّهُ لَقَوْلُ رَسُولٍ كَرِيمٍ * ذِي قُوَّةٍ عِنْدَ ذِي الْعَرْشِ مَكِينٍ * مُطَاعٍ ثَمَّ أَمِينٍ * وَمَا صَاحِبُكُمْ بِمَجْنُونٍ * وَلَقَدْ رَآهُ بِالْأُفُقِ الْمُبِينِ * وَمَا هُوَ عَلَى الْغَيْبِ بِضَنِينٍ * وَمَا هُوَ بِقَوْلِ شَيْطَانٍ رَجِيمٍ * فَأَيْنَ تَذْهَبُونَ * إِنْ هُوَ إِلَّا ذِكْرٌ لِلْعَالَمِينَ﴾([367])، ﴿إِنَّهُ لَقَوْلُ رَسُولٍ كَرِيمٍ﴾ ، أي إنّ القرآن، والرسول الكريم هو جبرائيل (علیه السلام).

امیدوارم از آنچه گذشت دریافته باشی که: جبرئیل(علیه السلام) به واسطه‌ی حضرت محمد(صلی الله علیه و آله و سلم) قرآن را از خداوند سبحان به حضرت محمد(صلی الله علیه و آله و سلم) منتقل می‌سازد و جبرئیل(علیه السلام) حقیقت تمام و کمال قرآنِ نزد حضرت محمد(صلی الله علیه و آله و سلم) را از خداوند به آن حضرت نمی‌برد؛ بلکه محمد(صلی الله علیه و آله و سلم) آن را از خداوند سبحان و متعال دریافت کرده است؛ و اینکه جبرئیل(علیه السلام) تمام قرآن موجود در دسترس شما را از خدا برای حضرت محمد(صلی الله علیه و آله و سلم) نقل نموده است و در قرآن آیه‌ای وجود ندارد مگر آنکه جبرئیل آن را برای حضرت محمد(صلی الله علیه و آله و سلم) نقل کرده باشد. در قرآن آیه‌ای هست که نشان می‌دهد ناقل تمام آن جبرئیل(علیه السلام) می‌باشد. حق تعالی می‌فرماید: ﴿که اين سخنِ فرستاده‌ای بزرگوار است * نيرومند، در نزد خداوند عرش، صاحب مکانت * مُطاع و امين است * و يار شما ديوانه نيست * هر آينه او را در افق روشن ديده است * و آنچه را از غيب به او گويند دريغ نمی‌دارد * و آن سخن، سخن شيطان رجيم نيست * پس به کجا می‌رويد؟ * اين کتاب چیزی نیست جز پندی برای جهانيان).([368])  ﴿ که اين سخن فرستاده‌ای بزرگوار است ﴾ ؛ یعنی قرآن، و فرستاده‌ی بزرگوار، جبرئیل(علیه السلام) می‌باشد.

******

[362]- الزخرف : 81.

[363]- زخرف: 81.

[364]- الشعراء : 210 – 212.

[365]- شعرا: 210 تا 212.

[366]- الواقعة : 79.

[367]- التكوير : 19 – 27.

[368]- تکویر: 19 تا 27.