پرسش ۶۴۳: ولایت خاصه‌ی ائمه(ع) در قرآن

پرسش ۶۴۳:

 ولایت خاصه‌ی ائمه(ع) در قرآن

السؤال/ ٦٤٣: بعد التحية .. أرجو منكم التكرم بالإجابة على هذا السؤال، وهو: لماذا لم يصرّح الله سبحانه وتعالى في القرآن الكريم بموضوع الولاية الخاصة بالأئمة سلام الله عليهم؟

پرسش ۶۴۳: پس از تحیت‌... از شما خواهش‌می‌کنم لطف‌نمایید، به این سؤال پاسخ‌دهید: چرا خداوند‌سبحان در قرآن کریم موضوع ولایت خاصه‌ی ائمه(ع) را به صراحت بیان نفرموده‌است؟

أما بخصوص الآيات التي نسمعها دائماً، مثل: ﴿إِنَّمَا وَلِيُّكُمُ اللّهُ وَرَسُولُهُ ...﴾([217])، فهذه تعتبر من المتشابهات وليست المحكمات من الآيات والتي قال الله فيها: (هو الذي أنزل عليكم الكتاب منه آيات محكمات وأخر متشابهات)([218]).

ولی در خصوص آیاتی که به‌طور مرتب به گوش‌مان می‌خورد مثل:(جز اين نيست که دوست شما خدا است و رسول او…)([219])، این تعابیر جزو متشبهات است و از آیات محکم به شمار نمی‌رود؛ همان آیاتی که خداوند در مورد آن‌ها فرموده‌است: «هو الذی انزل علیکم الکتاب منه آیات محکمات و اخر متشابهات»([220]).

وقال جل وعلا: ﴿فَأَمَّا الَّذِينَ في قُلُوبِهِمْ زَيْغٌ فَيَتَّبِعُونَ مَا تَشَابَهَ مِنْهُ ابْتِغَاء الْفِتْنَةِ وَابْتِغَاء تَأْوِيلِهِ وَمَا يَعْلَمُ تَأْوِيلَهُ إِلاَّ اللّهُ﴾([221]).

هم‌چنین حق‌تعالی فرموده‌است: (آن‌ها که در دلشان میل به باطل است، به سبب فتنه‌جویی و میل به تأویل از متشابهات پیروی‌می‌کنند، در حالی که تأویل آن‌را جز خدای نمی‌داند)([222]).

السؤال الثاني: ما هو الحكم على من أنكر الولاية سواء كان مسلماً أم غير مسلم؟

وشكر الله لكم.

المرسل: قصي السبع - السعودية

سؤال دوم: حکم کسی که ولایت‌را انکار‌کند چیست، چه وی مسلمان باشد و چه غیر‌مسلمان؟

با تشکر از شما.

 فرستنده: قصی السبع – عربستان سعودی

الجواب: بسم الله الرحمن الرحيم

الحمد لله رب العالمين، وصلى الله على محمد آله الأئمة والمهديين وسلم تسليماً.

لقد صرَّح الله بولاية الأئمة(ع) في القرآن على نحو العموم، وقد شرح ذلك رسول الله(ص) وبيَّنه للناس، ومن المعلوم أنّ الرسول(ص) هو المبيّن للقرآن، وما بيَّنه لا يكون متشابهاً بل محكماً، قال الله تعالى: ﴿... وَأَنزَلْنَا إِلَيْكَ الذِّكْرَ لِتُبَيِّنَ لِلنَّاسِ مَا نُزِّلَ إِلَيْهِمْ وَلَعَلَّهُمْ يَتَفَكَّرُونَ﴾([223]).

پاسخ: بسم اللّه الرحمن الرحیم

و الحمد للّه رب العالمین، و صلی اللّه علی محمد و آل محمد الائمة و المهدیین و سلم تسلیماً.

خداوند در قرآن به‌طور عمومی بر ولایت ائمه(ع) تصریح نموده‌است و پیامبر‌خدا (نیز آن‌را شرح داده و برای مردم تبیین فرموده‌است؛ و واضح است که پیامبر(ص) شارح و بیانگر قرآن است و آن‌چه که آن حضرت بیان‌می‌دارد «متشابه» نیست بلکه جزو «محکمات» است. خدای‌متعال می‌فرماید:(... و بر تو قرآن‌را نازل‌کرديم تا آن‌چه را برای مردم نازل شده‌است برای‌شان بيان کنی و باشد که بينديشند)([224]).

فلم يتوفَ الرسول محمد(ص) حتى بيَّن للناس من هم أولياءهم والحجة عليهم، وهو تفسير لقوله تعالى: ﴿يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ أَطِيعُواْ اللّهَ وَأَطِيعُواْ الرَّسُولَ وَأُوْلِي الأَمْرِ مِنكُمْ﴾([225]).

پیامبر خدا حضرت محمد(ص) وفات نیافت مگر پس از آن‌‌که برای مردم آشکار‌ساخت که چه کسانی اولیا و حجت بر آن‌ها هستند؛ و این همان تفسیر این سخن خداوند است: (ای کسانی که ايمان آورده‌ايد، از خدا اطاعت کنيد و از رسول و اولی‌الامر خويش فرمان‌بريد)([226]).

وقوله تعالى: ﴿إِنَّمَا وَلِيُّكُمُ اللّهُ وَرَسُولُهُ وَالَّذِينَ آمَنُواْ الَّذِينَ يُقِيمُونَ الصَّلاَةَ وَيُؤْتُونَ الزَّكَاةَ وَهُمْ رَاكِعُونَ﴾([227]).

و نیز: (جز اين نيست که دوست شما خدا است و رسول او و مؤمنانی که نماز‌می‌خوانند و هم‌چنان که در رکوع‌اند انفاق‌می‌کنند)([228]).

وقوله تعالى: ﴿وَإِذَا جَاءهُمْ أَمْرٌ مِّنَ الأَمْنِ أَوِ الْخَوْفِ أَذَاعُواْ بِهِ وَلَوْ رَدُّوهُ إِلَى الرَّسُولِ وَإِلَى أُوْلِي الأَمْرِ مِنْهُمْ لَعَلِمَهُ الَّذِينَ يَسْتَنبِطُونَهُ مِنْهُمْ وَلَوْلاَ فَضْلُ اللّهِ عَلَيْكُمْ وَرَحْمَتُهُ لاَتَّبَعْتُمُ الشَّيْطَانَ إِلاَّ قَلِيلاً﴾([229]).

و نیز آیه‌ی: (و چون خبری، چه ايمنی و چه ترس به آن‌ها رسد، آن‌را در همه‌جا فاش‌می‌کنند و حال آن‌که اگر در آن به پيامبر و اولی‌الامر‌شان رجوع می‌کردند، حقيقت امر‌را از آنان در‌می‌يافتند و اگر فضل و رحمت خدا نبود، جز اندکی، همگان از شيطان پيروی می‌کرديد)([230]).

ولا يوجد أحد من الصحابة ولايته كولاية الله ورسوله غير علي بن أبي طالب(ع)، فقد صرّح الرسول(ص) في مواقف عدة بأنّ ولاية علي(ع) كولايته، منها: حديث الثقلين المشهور الثابت، ومنها: ما قاله للصحابي بريدة، وإليك نصه:

در میان صحابه هیچ کس نیست که ولایتی هم‌پایه‌ی ولایت خدا و پیامبر(ص) داشته‌باشد، به‌جز علی بن ابی‌طالب(ع)؛ و پیامبر(ص) در مواقف متعددی تصریح‌نموده که ولایت علی(ع) مانند ولایت او است، از جمله در حدیث مشهور و ثابت‌شده‌ی ثقلین. هم‌چنین از آن جمله‌است آن‌چه که به بریده‌ی صحابی فرمود و متن آن‌را به شما ارایه‌می‌نمایم:

عن بريدة أنه قال: (خرجت مع علي رضي الله عنه إلى اليمن فرأيت منه جفوة، فقدمت على النبي صلى الله عليه وسلم، فذكرت علياً، فتنقصته، فجعل رسول الله صلى الله عليه وسلم يتغير وجهه، فقال: يا بريدة ! ألست أولى بالمؤمنين من أنفسهم؟ قال: بلى يا رسول الله، قال: من كنت مولاه فعلي مولاه).

بریده می‌گوید: با علی(ع) در سفر یمن همراه‌بودم و از او رفتاری ناگوار مشاهده کردم. هنگامی‌که بر پیامبر خدا(ص) وارد‌شدم و از علی(ع) یاد و از او عیب‌جویی نمودم، دیدم چهره‌ی پیامبر(ص)  دگرگون‌شد و فرمود: (ای بریده! آیا من نسبت به مؤمنان از خود آنان برتر نیستم؟) گفتم: چرا ای رسول خدا. پیامبر خدا(ص) فرمود: (هر کس من مولای اویم، علی مولای او است).

وهذا الحديث صححه علماء العامة واقتصر على تصحيح الألباني، حيث صححه في السلسلة الصحيحة ج٤ ص٣٣٦ تحت رقم ١٧٥٠، وقال عنه: (وهذا إسناد صحيح على شرط الشيخين).

علمای عامه این حدیث ‌را صحیح‌ شمرده‌اند و من بر تصحیح البانی بسنده ‌می‌کنم. وی در سلسلة‌الصحیحه ج ۴ ص ۳۳۶ زیر شماره‌ی ۱۷۵۰ این روایت‌را صحیح‌دانسته و درباره‌ی آن گفته‌است: «این حدیث با این سند به شرط شیخین صحیح است».

فلا يخدعكم المتأولون والمرتابون بأنّ ولاية علي هنا هي النصرة أو المحبة أو ما شابه ذلك، بل الرسول(ص) بينها بقوله: (ألست أولى بالمؤمنين من أنفسهم). ثم قال: (من كنت مولاه فعلي مولاه)، أي أنّ ولاية علي كولاية الرسول محمد(ص)، وهي أنه أولى بالمؤمنين من أنفسهم.

والكلام طويل جداً في هذا الموضوع يأتي في وقته إن شاء الله تعالى.

اللجنة العلمية- لأنصار الإمام المهدي (مكن الله له في الأرض)

الشيخ ناظم العقيلي - نهاية ذي الحجة/ ١٤٣٢ هـ

تأویل‌گران و شکاکان شما‌را فریب‌ندهند به این که ولایت علی(ع) در این‌جا همان یاری او یا محبت یا مواردی از این دست است چرا که حضرت(ص) آن‌را با عبارت: (آیا من نسبت به‌مؤمنان از خود آنان برتر نیستم)»  تبیین نموده‌است و پس از آن نیز فرمود:(هر‌کس من مولای اویم، علی مولای او است)؛ یعنی ولایت علی(ع) مانند ولایت حضرت محمد(ص) است و او از خود مؤمنین نسبت به آن‌ها سزاوارتر است. سخن در این باب بسیار طولانی است و به‌خواست خدای‌متعال در جای خودش خواهد‌آمد.

هیأت علمی انصار امام مهدی(ع) - (خداوند در زمین تمکینش دهد)

شیخ ناظم العقیلی -آخر ذی الحجه/۱۴۳۲ هـ

* * * * * *

[217]- المائدة: 55.

[218]- هكذا أوردها السائل، والآية هي: (هُوَ الَّذِيَ أَنزَلَ عَلَيْكَ الْكِتَابَ مِنْهُ آيَاتٌ مُّحْكَمَاتٌ هُنَّ أُمُّ الْكِتَابِ وَأُخَرُ مُتَشَابِهَاتٌ) آل عمران: 7.

[219]- مائده: 55.

[220]- سؤال‌‌کننده این گونه آیه‌را آورده و درست آیه به‌صورت زیر است: (او است که این کتاب‌را بر تو نازل کرد بعضی از آیه‌ها محکمات‌اند، این آیه‌ها ام الکتاب‌اند و بعضی آیه‌ها متشابهات‌اند).

[221]- آل عمران: 7.

[222]- آل عمران: 7.

[223]- النحل: 44.

[224]- نحل: 44.

[225]- النساء: 59.

[226]- نساء: 59.

[227]- المائدة: 55.

[228]- نساء: 55.

[229]- النساء: 83.

[230]- نساء: 83.